Het beleid inzake unieke regionale talen

8.2.3.4 Conclusies
412
Het beleid inzake unieke regionale talen
Hiervoor is duidelijk gemaakt dat het actuele beleid en de recente beleidsvorming
met betrekking tot het Sorbisch kunnen slechts worden begrepen in
het licht van het tijdens het DDR-bewind ontwikkelde beleid. Verder is geconstateerd
dat de praktisch enige Sorbische actor, de Domowina, opmerkelijk
adequaat gebruik heeft gemaakt van het tijdens de Duitse eenwording
geopende ‘policy window’. Op dat moment is de overheid ontvankelijk voor
de Sorbische wensen, zodat de bestaande uitgebreide regelgeving en ondersteuning
gecontinueerd kan worden. Vervolgens is er al snel sprake van een
weer afnemende ontvankelijkheid.
De beide onderzochte taalbeleidssituaties kenmerken zich door een hoog
ideologisch karakter. In beide situaties staat de nieuwe democratische
beleidsvorming tegenover de DDR-tradities. Dat betekent dat niet alleen de
verwachtingen aan de kant van de Sorben hoog gespannen zijn, maar
evenzeer dat aan de zijde van de nieuwe overheid de plicht gevoeld wordt
om de superioriteit boven de eerdere DDR-machthebbers te bewijzen. Dat
gegeven verdampt na verloop van tijd en dat betekent ook dat het voor de
Sorben openstaande beleidsvenster weer dicht gaat.
De beleidsvorming inzake het Sorbisch wordt verder gekenmerkt door een
sterk juridisch accent en relatief geringe interactie. Beide aspecten kunnen
worden begrepen vanuit de context voor de beleidsvorming. Voor wat het
eerste aspect betreft, gaat het om de in Duitsland gegeven hoge prioriteit aan
juridische benaderingen. Met betrekking tot het tweede aspect lijkt de benadering
zoals die tijdens het DDR-bewind gestalte kreeg, niet geheel te zijn
verdwenen. De Domowina neemt aan Sorbische zijde nog altijd een monopoliepositie
in, hoewel daarin ondertussen de eerste scheurtjes zijn waar te
nemen.
Het voorgaande houdt in dat, evenals in het Noordfriese geval, de recente
beleidsvorming inzake het Sorbisch meer het product van voorgaand beleid
en aan het subsysteem externe factoren is, dan de uitkomst van tussen
verschillende pleitcoalities plaatsvindende interactieprocessen. En voor
zover het om interactieprocessen gaat, is de aanwezigheid van stemmacht
bezittende actoren, dat wil zeggen de rol van de minister-presidenten van de
twee deelstaten, van cruciale betekenis. Dat geldt overigens niet minder voor
het aan Sorbische zijde genomen initiatief om de ontstane problemen tot een
oplossing te brengen.
De beschreven taalbeleidssituaties kunnen aangemerkt worden als turbulente,
weinig gestructureerde situaties. In dergelijke situaties zijn het, in de
benadering van Kitschelt (1983:34-50) vooral de doelstellingen en mogelijkheden
van actoren die directe invloed op de beleidsuitkomsten hebben. Op