Het beleid inzake unieke regionale talen

50
51
52
53
Het Fries in Nederland
pad van een taalwet verlaten en de kwestie van het taalgebruik in het
officiële verkeer in de reeds langer plaatsvindende voorbereiding van de
Algemene wet bestuursrecht betrokken.
Op 1 januari 1996 treedt de wijziging van de Algemene wet bestuursrecht
50
in werking. De ‘Wet van 4 mei 1995, houdende wijziging van de
Algemene wet bestuursrecht in verband met opneming van regels
betreffende het gebruik van de taal in het bestuurlijk verkeer’, opent met
artikel 2:6 lid 1, dat de hoofdregel inzake het taalgebruik bevat:
“Bestuursorganen en onder hun verantwoordelijkheid werkzame personen
gebruiken de Nederlandse taal, tenzij bij wettelijk voorschrift anders is
51 bepaald.” Het tenzij maakt het mogelijk dat naast de Nederlandse taal, ook
andere talen een officiële status krijgen. Die mogelijkheid wordt in dezelfde
wet voor het Fries benut. De regeling van het taalgebruik in het bestuurlijk
verkeer heeft volgens de considerans een tweeledig doel: het waarborgen
van de positie van de Nederlandse taal en het toekennen van een groter
gewicht aan de beginselen van gelijke behandeling en gelijkwaardigheid van
de Friese taal in de provincie Fryslân. Met de wijziging van de Algemene
wet bestuursrecht is er voor het eerst sprake van een wettelijk vastgelegde
bescherming voor het Nederlands. De aanleiding daartoe is duidelijk te
vinden in de met de Europeanisering samenhangende verontrusting over de
52
toekomst van de landstaal. Maar in feite betreft de wijziging van de
‘Algemene wet bestuursrecht’ meer een regeling van het Fries dan van het
Nederlands, in die zin dat van de zeven ingelaste artikels er maar liefst zes
over het gebruik van de Friese taal in de provincie Fryslân gaan. 53
De Eerste Kamer spreekt in 1990 bij motie de wens uit om het gebruik van het Nederlands in
het openbaar bestuur wettelijk vast te leggen. In de Tweede Kamer spreekt de reeds genoemde
motie Van Middelkoop/Mateman de wenselijkheid uit om onderzoek te doen naar het in de
wet of de Grondwet vastleggen van het gebruik van het Nederlands als onderwijs-, bestuursen
rechtstaal (Borman, 1996:28).
Stbl., 1995:302.
De Commissie wetgeving algemene regels van bestuursrecht twijfelt in haar advies, begin
1993, aan het nut van een regeling over het gebruik van de taal in het bestuurlijk verkeer.
Volgens haar heeft een dergelijke regeling gezien de stand van de rechtsontwikkeling slechts
een beperkte juridische betekenis (Borman, 1996:28).
Artikel 2:7 van de Algemene wet bestuursrecht zegt dat een ieder de Friese taal kan gebruiken
in het verkeer met bestuursorganen, voor zover deze in de provincie Fryslân zijn gevestigd.
Dat geldt echter niet, indien het bestuursorgaan heeft verzocht de Nederlandse taal te
gebruiken op de grond, dat het gebruik van de Friese taal tot een onevenredige belasting van
het bestuurlijk verkeer zou leiden. Art.2:8 zegt dat bestuursorganen in het mondeling verkeer
binnen de provincie Fryslân de Friese taal kunnen gebruiken, tenzij de wederpartij heeft
verzocht de Nederlandse taal te gebruiken op de grond, dat het gebruik van de Friese taal tot
een onbevredigend verloop van het mondeling verkeer zou leiden. Art. 2:9 zegt dat in Fryslân
gevestigde bestuursorganen die niet tot de centrale overheid behoren, regels kunnen stellen
over het gebruik van het Fries in schriftelijke stukken. Voor onderdelen van de centrale
191