het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.iv emoties uitdrukken
hun vrees of verrassing overwonnen hebben, schudden ze eerst hun
veren uit. Het beste voorbeeld van het, door de heer Weir opgemerkte,
platmaken van de veren en de schijnbare inkrimping van het lichaam
bij angst, wordt door de kwartel en de grasparkiet geleverd. 15
De gewoonte van deze vogels is te verklaren uit het feit dat ze bij gevaar
gewend zijn op de grond ineen te duiken, of bewegingloos op
een tak te blijven zitten om niet ontdekt te worden. Al is bij vogels
woede de belangrijkste en meest algemene reden voor het opzetten
van de veren, is het mogelijk dat jonge koekoeken die bespied worden
op hun nest, of een kip met kuikens die een hond ziet naderen, op zijn
minst enige paniek voelen. De heer Tegetmeier heeft mij meegedeeld
dat het overeind zetten van de kopveren door vechthanen op de hanenmat
sinds lang wordt beschouwd als een teken van lafheid.
De mannetjes van sommige hagedissen zetten hun keelzak of halskraag
uit en zetten hun rugkam omhoog. 16 Dr. Günther gelooft echter
niet dat ze hun stekels of schubben afzonderlijk kunnen oprichten.
We zien dus dat in de twee hoogste klassen van de gewervelde dieren
en bij sommige reptielen, de huidaanhangsels in het algemeen
worden opgericht onder invloed van woede en angst. De beweging
komt tot stand, zoals we weten uit de interessante ontdekking van
Kölliker, door de contractie van uiterst kleine, onwillekeurige gladde
spieren 17 , de arrectores pili of haaroprichters, die zijn bevestigd aan de
haarzakjes van de afzonderlijke haren, veren, enzovoort. Door de contractie
van deze spiertjes kunnen de haren onmiddellijk rechtop gaan
staan, zoals we bij een hond zien, waarbij ze tegelijkertijd een beetje
uit hun holtes worden getrokken; daarna worden ze snel weer ingetrokken.
Het aantal minieme spiertjes over het hele lichaam van behaarde
viervoeters is verbazingwekkend groot. In sommige gevallen,
zoals bij de hoofdharen van de mens, zijn bij het opzetten van de haren
ook de gestreepte, willekeurige spieren van de onderhuidse panniculus
carnosus betrokken. Het is door de werking van dit spierlaagje dat het
stekelvarken zijn stekels opzet. Uit de onderzoekingen van Leydig 18 en
15. Melopsittacus undulatus. Zie voor een verslag van zijn gewoonten, Gould Handbook
of Birds of Australia, 1865, vol. ii, p. 82.
16. Zie bijvoorbeeld de uiteenzetting die ik (in Descent of Man,vol.ii, p. 32) heb
gegeven van de anolis- en de draco-salamander.
17. Deze spieren worden in zijn bekende werken beschreven. Ik ben deze eminente
waarnemer zeer dankbaar voor de informatie die hij mij per brief over
dit onderwerp heeft gegeven.
18. Lehrbuch der Histologie des Menschen, 1857, p. 82. Ik ben Professor W. Turner
dank verschuldigd voor een uittreksel uit zijn werk.
[101]