het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[277]
tekenen van bevestiging hfst.x1
schrijven, naar beneden en van het lichaam af, terwijl een ontkenning
wordt getoond door de geopende hand met de palm naar binnen gericht
van het lichaam af te bewegen”. Andere waarnemers beweren
dat deze indianen, als teken van bevestiging, eerst de wijsvinger omhoog
doen, en hem dan laten zakken en op de grond richten, of dat ze
de hand vanaf het gezicht recht naar voren zwaaien; als teken van ontkenning
schudden ze met de vinger of de hele hand van links naar
rechts. 26 Deze laatste beweging komt in alle gevallen vermoedelijk
overeen met het heen en weer schudden van het hoofd. Men zegt dat
de Italianen als teken van ontkenning op gelijke wijze de opgeheven
vinger van links naar rechts bewegen, zoals ook Engelsen soms doen.
Over het geheel treffen we bij de verschillende mensenrassen een
aanzienlijke variatie aan in de bevestigings- en ontkenningsgebaren.
Als we, wat de ontkenning betreft, aanvaarden dat het heen en weer
schudden van de vinger of de hand overeenkomt met het van links
naar rechts bewegen van het hoofd, en als we aanvaarden dat de plotselinge
achterwaartse beweging van het hoofd een van de gebaren
voorstelt die kinderen vaak maken bij het weigeren van voedsel, dan
bestaat er over de hele wereld een grote uniformiteit in de tekenen van
ontkenning, en kunnen we begrijpen hoe ze zijn ontstaan. De opvallendste
uitzonderingen worden geleverd door de Arabieren, de Eskimo’s,
sommige Australische stammen en de Dajaks. Bij de laatsten is
het teken van ontkenning een frons, terwijl bij ons het fronsen meestal
gepaard gaat met het heen en weer schudden van het hoofd.
Wat het bevestigend knikken betreft zijn de uitzonderingen veel
talrijker, namelijk bij sommige Hindoestanen, bij de Turken, de Abessijnen,
de Dajaks, de Tagals en de Nieuw-Zeelanders. Soms worden
bij een bevestiging de wenkbrauwen opgetrokken, en daar iemand die
zijn hoofd naar voren en naar beneden buigt vanzelf omhoogkijkt naar
de persoon tot wie hij zich richt, zal hij geneigd zijn de wenkbrauwen
op te trekken. Het is daarom mogelijk dat dit teken is ontstaan als een
verkorting. En ook bij de Nieuw-Zeelanders betekent het bevestigend
optillen van de kin en het hoofd misschien een verkorte vorm
van de opwaartse beweging van het hoofd, nadat men er eerst mee
naar voren en naar beneden heeft geknikt.
26. Lubbock, The Origin of Civilization, 1870, p. 277. Tylor, ibid., p. 38. Lieber
(ibid., p. 11) maakt een opmerking over de afwijzing van de Italianen.