het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[151]
gevoelsuitdrukkingen van lijden: hfst.vi
Terwijl de bovenlip tijdens het krijsen sterk wordt opgetrokken op
de zojuist uitgelegde manier, worden de neertrekkende mondhoekspieren
(depressores anguli oris, zie K in houtsneden 1 en 2) krachtig aangetrokken
om de mond wijdopen te houden, zodat het geluid op volle
sterkte gespuid kan worden.
De werking van deze tegengestelde spieren, boven en onder, geven
de mond een ellipsvormige, bijna rechthoekige omtrek, zoals te
zien is op de toegevoegde foto’s. Een zeer goede waarneemster 5 zegt in
haar beschrijving van een huilende baby die gevoed wordt: “Hij
maakte zijn mond bijna vierkant zodat de pap uit de vier hoeken liep.”
Ik geloof, maar we zullen daar in een later hoofdstuk op terugkomen,
dat de neertrekkende mondhoekspieren minder onder de directe beheersing
staan van de wil dan de aangrenzende spieren, zodat bij een
jong kind dat slechts aarzelend van plan is om te gaan huilen, deze spier
zich meestal als eerste zal samentrekken en als laatste daarmee zal stoppen.
Als oudere kinderen beginnen te huilen, trekken de spieren die
naar de bovenlip gaan zich meestal het eerst samen; dit hangt misschien
samen met het feit dat oudere kinderen niet zo’n sterke neiging
terwijl de andere helft op dezelfde manier aan het huilen wordt gebracht. Bijna
al degenen (negentien van de eenentwintig personen) aan wie ik de glimlachende
gelaatshelft liet zien, herkenden deze uitdrukking onmiddellijk. Maar
wat de uitdrukking van de andere helft betreft, die werd door slechts zes van
de eenentwintig personen herkend – dat wil zeggen, als we termen als “verdriet”,
“ellende”, “ergernis” als juist accepteren – terwijl vijftien personen
zich op een potsierlijke manier vergisten: sommigen zeiden dat het gezicht
“pret”, “bevrediging”, “sluwheid”, “afschuw”, enzovoort uitdrukte. We mogen
hieruit afleiden dat er iets in deze gevoelsuitdrukking schuilt dat niet
klopt. Sommigen van de vijftien personen kunnen echter gedeeltelijk misleid
zijn, doordat ze niet hadden verwacht een oude huilende man te zien, en
doordat er geen tranen werden afgescheiden.
Wat een andere afbeelding van Dr. Duchenne betreft (figuur 49), waarin de
spieren van de helft van het gelaat elektrisch zijn geprikkeld om een man te laten
zien die begint te huilen, en waarbij de wenkbrauw van die gelaatshelft
schuin staat, wat kenmerkend is voor ellende, werd de uitdrukking door een
relatief groter aantal personen herkend. Van de drieëntwintig personen antwoordden
veertien correct met “smart”, “ontreddering”, “verdriet”, “begint
te huilen”, “het ondergaan van pijn”, enzovoort. Aan de andere kant hadden
negen personen geen mening of zaten er volledig naast met antwoorden als:
“sluw kijken”, “blijmoedig”, “in een fel licht kijken”, “naar een voorwerp in
de verte kijken”, enzovoort.
5. Mevrouw Gaskell, Mary Barton, nwe edit., p. 84.