het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[305]
keld tijdens heftige gevoelens, schijnt op deze kwestie betrekking te
hebben. Professor Donders deelde me echter mee dat hij bij deze vogels
dikwijls bewegingen van de pupillen heeft gezien, die volgens
hem verband zouden kunnen houden met hun vermogen om op afstand
te zien, op vrijwel dezelfde manier als onze eigen pupillen zich
samentrekken als we iets van dichtbij willen zien. Gratiolet merkt op
dat het lijkt alsof verwijde pupillen in diepe duisternis staren. Ongetwijfeld
zal de angst van mensen vaak in het donker zijn opgewekt,
maar niet zo vaak of zo uitsluitend dat dit een verklaring zou kunnen
zijn voor het ontstaan van een onveranderlijke en geassocieerde gewoonte.
Het lijkt waarschijnlijker, aannemende dat Gratiolets bewering
juist is, dat de hersenen direct worden geprikkeld door de krachtige
emotie van angst en dat ze vervolgens een reactie bij de pupillen
zullen veroorzaken, maar Professor Donders vertelde me dat dit een
buitengewoon ingewikkeld onderwerp is. Ik wil, in de hoop dat het
enig licht op het probleem zal werpen, nog toevoegen dat Dr. Fyffe
van het Netley Hospital bij twee patiënten heeft waargenomen, dat de
pupillen duidelijk waren verwijd tijdens het koude stadium van een
koortsaanval. Professor Donders heeft ook bij een beginnende flauwte
dikwijls een verwijding van de pupillen opgemerkt.
Ontzetting
De gemoedstoestand die door deze term wordt uitgedrukt, impliceert
panische angst en is in sommige gevallen vrijwel synoniem hiermee.
Veel mensen zullen, vóór de gezegende vondst van de chloroform,
grote ontzetting hebben gevoeld bij de gedachte aan een ophanden
zijnde chirurgische ingreep. Iemand die niet alleen bang voor een ander
is maar hem ook haat, zal, zoals Milton het woord gebruikt, een
ontzetting voor hem voelen. Wij voelen ontzetting als we zien dat iemand,
een kind bijvoorbeeld, wordt blootgesteld aan een direct en
verpletterend gevaar. Vrijwel iedereen zal dezelfde emotie in hevige
mate ondergaan als hij zou zien hoe iemand gefolterd wordt of zal
worden. In dergelijke gevallen is er geen gevaar voor onszelf, maar
door de kracht van de verbeelding en van het medeleven verplaatsen
we onszelf in de positie van het slachtoffer en voelen iets dat verwant is
aan vrees.
Sir C. Bell merkte op 26 dat “ontzetting vol energie is; het lichaam is
tot het uiterste gespannen, niet ontmoedigd door angst”. Het is daar-
26. Anatomy of Expression, p. 169.
ontzetting hfst.xi1