het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.xii1 blozen
Wanneer wij onze gehele aandacht richten op een van de zintuigen,
neemt de gevoeligheid ervan toe 40 , en het betreffende zintuig blijkt
door de gewoonte van langdurige gespannen aandacht – bij blinde
mensen op het gehoor, en bij mensen die blind en doof zijn op de tast
– blijvend te verbeteren. Te oordelen naar de bekwaamheden van verschillende
mensenrassen is er ook enige reden om aan te nemen dat de
effecten worden overgeërfd. Wat gewone gewaarwordingen betreft, is
het algemeen bekend dat pijn erger wordt door er aandacht aan te besteden.
Sir B. Brodie gaat zelfs zo ver dat hij gelooft, dat pijn kan worden
gevoeld in elk lichaamsdeel waarop de aandacht zich concentreert.
41 Sir Holland merkt nog op dat we ons niet alleen bewust
worden van het bestaan van een lichaamsdeel dat aan geconcentreerde
aandacht wordt onderworpen, maar dat we daarin ook vreemde gewaarwordingen
ervaren, zoals gewicht, warmte, koude, tintelingen of
jeuk. 42
Tot slot zijn er fysiologen die beweren dat de geest invloed kan uitoefenen
op de voeding van lichaamsdelen. Sir Paget gaf een merkwaardig
voorbeeld van de beïnvloeding van het hoofdhaar, weliswaar
niet door de geest, maar door het zenuwstelsel. Een dame “die lijdt aan
aanvallen van zogenoemde nerveuze hoofdpijnen, ziet op de ochtend
na zo’n aanval altijd dat een paar plukken haar wit zijn geworden, alsof
ze met meel zijn bepoederd. De verandering vindt in één nacht plaats
en binnen een paar dagen krijgt haar haar geleidelijk de donkerbruine
kleur terug”. 43
We zien dus dat geconcentreerde aandacht zonder meer verschillende
lichaamsdelen en organen kan beïnvloeden die in feite niet gestuurd
worden door de wil. Op welke manier de aandacht – die misschien
wel het meest verwonderlijke vermogen van de geest is –
totstandkomt, is buitengewoon duister. Volgens Müller 44 is het proces
40. Dr. Maudsley vermeldt (The Physiology and Pathology of Mind, 2 e ed., 1868, p.
105) uit gezaghebbende bron enkele vreemde beweringen met betrekking tot
verbetering van de tastzin door oefening en aandacht. Het is opmerkelijk dat
wanneer op deze wijze dit zintuig gevoeliger is geworden op een bepaalde
plaats in het lichaam, bijvoorbeeld in een vinger, het ook wordt verbeterd op
de overeenkomstige plaats aan de tegenovergestelde kant van het lichaam.
41. The Lancet, 1838, pp. 39-40, zoals geciteerd door Professor Laycock, Nervous
Diseases of Women, 1840, p. 110.
42. Chapters on Mental Physiology, 1858, pp. 91-93.
43. Lectures on Surgical Pathology, 3 e ed., herzien door Professor Turner, 1870, p. 28,
p. 31.
44. Elements of Physiology, Eng. vert., vol. ii, p. 938.
[342]
[343]