het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.iv emoties uitdrukken
gerig op een slang stort, alle haren op zijn lichaam overeind zet, vooral
die op zijn staart. 32 We hebben ook al gezien dat sommige stekelvarkens,
als ze kwaad of bang worden bij het zien van een slang, hun staart
snel laten trillen om zo een speciaal geluid te produceren door het tegen
elkaar slaan van de holle stekels. Zowel de aanvaller als de aangevallene
tracht zich dus zo afschrikwekkend mogelijk voor te doen, en
voor dit doel bezitten beide gespecialiseerde hulpmiddelen die,
vreemd genoeg, in een aantal van deze gevallen vrijwel gelijk zijn. Zo
is het te begrijpen dat, als enerzijds de individuele slangen die het beste
in staat waren hun vijanden af te schrikken, ook een grotere kans hadden
te ontsnappen aan verslinding, en dat, als anderzijds de aanvallende
vijandige individuen die in grotere aantallen overleefden, ook het
beste waren aangepast voor de gevaarlijke taak van het doden en verslinden
van giftige slangen, de voordelige variaties zowel in het ene als
in het andere geval – aannemende dat de kenmerken in kwestie konden
variëren – over het algemeen bewaard zijn gebleven door het
overleven van de meest aangepaste.
Het naar achteren trekken en het tegen de kop aandrukken van de oren
Bij veel dieren zijn de oren, door de bewegingen die ze maken, zeer
expressief, maar in sommige gevallen zijn ze in dat opzicht ontoereikend,
zoals bij de mens, de mensapen en een groot aantal herkauwers.
Een licht verschil in de stand van de oren kan op de meest directe manier
een andere gemoedstoestand tot uitdrukking brengen, zoals we
dagelijks bij onze hond kunnen waarnemen. Maar we houden ons hier
alleen bezig met de oren die sterk achteruit worden getrokken en tegen
de kop worden gedrukt. Hiermee wordt een woeste gemoedsgesteldheid
kenbaar gemaakt, echter alleen door dieren die bij het vechten
hun tanden gebruiken. De moeite die zij doen om te voorkomen
dat hun oren door de tegenstander worden gegrepen, kan deze stand
verklaren. Als gevolg daarvan worden de oren door gewoonte en associatie
naar achteren getrokken zodra het dier woest wordt of tijdens
het spel doet alsof hij woest is. Dat dit de juiste verklaring is, kan worden
afgeleid uit het verband dat er bij veel dieren bestaat tussen de manier
van vechten en het terugtrekken van de oren.
Alle vleesetende zoogdieren vechten met hun hoektanden en ze
trekken allemaal, voorzover ik heb waargenomen, hun oren terug als
ze wild zijn. Dit is altijd te zien bij honden die in ernst aan het vechten
32. De heer des Voeux, in Proc. Zool. Soc., 1871, p. 3.
[111]