het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[270]
hulpeloosheid: hfst.x1
Gaika, zo blijkt uit zijn antwoord, heeft niet eens begrepen wat met
mijn beschrijving werd bedoeld. De heer Swinhoe is twijfelachtig
over de Chinezen, maar hij heeft wel gezien hoe ze, in omstandigheden
waaronder wij onze schouders zouden ophalen, hun rechterelleboog
tegen hun zij drukten, hun wenkbrauwen optrokken, hun rechterhand
ophieven met de palm naar de aangesproken persoon gericht
en die van links naar rechts schudden. Wat betreft de Australiërs ten
slotte antwoordden vier van mijn informanten met een eenvoudig
nee, en één met ja. De heer Bunnett, die uitstekende gelegenheden
heeft gehad voor observaties aan de grenzen van de kolonie Victoria,
antwoordde ook met “ja” en voegde eraantoe dat het gebaar wordt
uitgevoerd “op een meer ingehouden en minder demonstratieve manier
dan het geval is bij beschaafde volken”. Deze bijzonderheid kan
misschien verklaren waarom het niet is waargenomen door vier van
mijn informanten.
Deze beweringen met betrekking tot Europeanen, Hindoestanen,
de bergstammen van India, Maleiers, Micronesiërs, Abessijnen, Arabieren,
negers, Noord-Amerikaanse indianen, en kennelijk ook Australiërs
– al hebben veel van deze inboorlingen nauwelijks enig contact
met Europeanen gehad – zijn toereikend om te laten zien dat het ophalen
van de schouders, in sommige gevallen vergezeld van de andere
toepasselijke bewegingen, een gebaar is dat de mens is aangeboren.
Dit gebaar impliceert een door ons onbedoelde of onvermijdelijke
handeling, of een handeling die we niet kunnen uitvoeren, of die door
een ander wordt uitgevoerd en die we niet kunnen voorkomen. Het
gaat vergezeld van uitspraken als “Het was mijn schuld niet”, “Het is
onmogelijk voor me om een dergelijke gunst te verlenen”, of “Hij
gaat zijn eigen gang maar, ik kan hem niet tegenhouden”. Het ophalen
van de schouders drukt eveneens geduld uit, of de afwezigheid van
enig voornemen zich te verzetten. Daarom worden de spieren die de
schouders omhoogbrengen, soms de ‘geduldspieren’ genoemd, zoals
een kunstenaar mij vertelde. De jood Shylock zegt:
“Signor Antonio, herhaalde malen
Heb u mij op de Rialto uitgescholden
Omdat ik geld leen en een rente neem.
Ik zweeg en haalde [geduldig] mijn schouders op.”
De koopman van Venetië, i, 3.
Sir C. Bell heeft een levensechte beschrijving gegeven 14 van een man
die terugdeinst voor een of ander vreselijk gevaar, en die er van hulpe-