het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[138]
bijzondere gevoelsuitdrukkingen: hfst.v
zich met tranen vullen, maar niet voldoende om die te laten vloeien.
Humboldt houdt vol dat ook de ogen van de Callithrix sciureus (saimiri)
“zich direct met tranen vullen als hij door angst wordt bevangen”;
maar toen dit aardige aapje in de Londense dierentuin zo werd geplaagd
dat het luid schreeuwde, trad dit verschijnsel niet op. Ik wil
evenwel niet de minste twijfel over de nauwkeurigheid van Humboldts
bewering opwerpen.
Het bedroefde uiterlijk van jonge orang-oetans en chimpansees die
ziek zijn, is even duidelijk en bijna even pathetisch als van onze eigen
kinderen. Deze toestand van geest en lichaam is te zien aan hun lusteloze
bewegingen, betrokken gelaat, doffe ogen en veranderde gelaatskleur.
Woede
Deze emotie is regelmatig waar te nemen bij veel soorten apen, en de
heer Martin merkt op 13 dat woede op allerlei verschillende manieren
wordt uitgedrukt. “Sommige soorten steken bij ergernis hun lippen
vooruit, staren met een gefixeerde en woeste blik naar hun tegenstander
en maken herhaaldelijk onverwachte bewegingen alsof ze naar voren
gaan springen, en tegelijkertijd maken ze inwendige keelgeluiden.
Veel apen tonen hun woede door plotseling abrupt naar voren te
springen, terwijl ze daarbij hun mond openen en de lippen tuiten om
de tanden te verbergen, en de ogen uitdagend op de vijand gericht
houden, zoals bij een woest duel. Sommige andere, in het bijzonder de
langstaartapen of meerkatten, tonen juist wel hun tanden en laten hun
kwaadaardige grijns vergezeld gaan van een scherpe, plotselinge en
herhaalde schreeuw.” De heer Sutton bevestigt de bewering dat sommige
soorten hun tanden ontbloten als ze woedend zijn, terwijl andere
die juist bedekken door het naar voren steken van de lippen; sommige
apen trekken bovendien hun oren naar achteren. Dit wordt
gedaan door de Cynopithecus niger, die al eerder is genoemd, terwijl hij
tegelijkertijd de kuifharen op zijn voorhoofd omlaagbrengt en zijn
tanden ontbloot, zodat bij woede de bewegingen van het gelaat bijna
dezelfde zijn als die bij genoegen. Daarom kunnen de twee gevoelsuitdrukkingen
alleen van elkaar worden onderscheiden door diegenen
die met het dier vertrouwd zijn.
Bavianen tonen veelvuldig hun ergernis en bedreigen dan hun vijand
op een heel eigenaardige manier, namelijk door hun mond wijd -
13. Nat. Hist. of Mammalia, 1841, p. 351.