het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[213]
gevoelsuitdrukking van opgewektheid hfst.viii
en. Anderzijds wordt al vanaf de eerste levensdagen de vaardigheid
ontwikkeld om te krijsen, omdat dit nuttig is voor baby’s.
Opgewektheid en vrolijkheid
Gewoonlijk is bij een opgewekt mens, zelfs als hij niet echt glimlacht,
een zekere neiging tot het terugtrekken van de mondhoeken te zien.
Door de opwinding van plezier wordt de bloedsomloop sneller, staan
de ogen helder en krijgt het gelaat meer kleur. De hersenen, die gestimuleerd
worden door de verhoogde doorbloeding, brengen een verandering
teweeg in het geestelijke vermogen: levendige ideeën komen
nog sneller in gedachten, en gevoelens worden warmer. Ik
hoorde een kind van bijna vier jaar oud zeggen, in antwoord op de
vraag wat werd bedoeld met een opgewekte stemming: “Dat is lachen,
praten en kussen.” Het zal moeilijk zijn een betere en toepasselijkere
definitie te geven. Iemand in deze toestand houdt zijn lichaam recht,
zijn hoofd omhoog en zijn ogen open. Er is geen enkele mismoedigheid
op het gelaat en de wenkbrauwen zijn niet samengetrokken. Integendeel,
de voorhoofdsspier lijkt zich, zoals Moreau opmerkt 17 ,
enigszins samen te trekken, en dit maakt de wenkbrauwen gladder,
verwijdert elk spoor van een frons, kromt de wenkbrauwen een beetje
en trekt de oogleden op. Daarom betekent de Latijnse uitdrukking
exporrigere frontem – het rimpelvrij maken van het voorhoofd – dat
men vrolijk of opgewekt is. De totale uitdrukking van een opgewekt
persoon is precies tegenovergesteld aan die van iemand die rouwt. Sir
C. Bell heeft gezegd: “Bij alle opbeurende emoties worden de wenkbrauwen,
de oogleden, de neusgaten en de mondhoeken opgetrokken.
Bij deprimerende gevoelsuitbarstingen gebeurt het omgekeerde.”
In dit laatste geval zijn de wenkbrauwen zwaar en laat men de
oogleden de wangen, de mond en het hele hoofd hangen; de ogen
zijn dof, het gelaat is bleek en de ademhaling traag. Bij vreugde wordt
het gelaat breder, bij verdriet langer. Ik durf niet te beweren, dat het
beginsel van antithese bij het ontstaan van deze tegengestelde gevoelsuitdrukkingen
een rol heeft gespeeld, als ondersteuning van de directe
oorzaken die al nauwkeurig zijn omschreven, en die voldoende
duidelijk zijn.
Bij alle mensenrassen blijkt de uitdrukking van opgewektheid gelijk
te zijn en makkelijk te herkennen. Mijn informanten uit verschil-
17. La Physionomie, door G. Lavater, edit. van 1820, vol. iv, p. 224. Zie ook, Sir C.
Bell, Anatomy of Expression, p. 172, voor de hieronderstaande aanhaling.