het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[50]
[51]
hoofdstuk ii
Algemene beginselen van
het uitdrukken van emoties – vervolg
Het beginsel van antithese – voorbeelden bij de hond en de
kat – de oorsprong van het beginsel – conventionele tekenen
– het beginsel van antithese is niet voortgekomen uit het
bewust uitvoeren van tegengestelde handelingen onder
invloed van tegengestelde impulsen
We zullen nu onze aandacht richten op ons tweede beginsel, het
beginsel van antithese. Zoals we in het vorige hoofdstuk zagen, leiden
bepaalde gemoedstoestanden tot bepaalde gewoontebewegingen die
oorspronkelijk nuttig waren of die dat misschien nog zijn. We zullen
merken dat wanneer een volledig tegenovergestelde gemoedstoestand
wordt opgewekt, er een sterke en onwillekeurige neiging bestaat tot
het uitvoeren van bewegingen van volledig tegenovergestelde aard,
hoewel deze nooit enig nut hebben gehad. Als we de bijzondere uitdrukkingen
van de mens behandelen, zal ik een paar opmerkelijke
voorbeelden van antithese geven; maar aangezien we in deze gevallen
vooral geneigd zijn conventionele of kunstmatige gebaren en uitingen
te verwarren met aangeboren en universele uitingen – die als enige
waarachtige gevoelsuitdrukkingen mogen worden genoemd – wil ik
mij in dit hoofdstuk vrijwel geheel beperken tot de lagere dieren.
Als een hond in een woeste of vijandige gemoedsgesteldheid een
vreemde hond of een hem onbekend mens benadert, loopt hij met gestrekte
en stijve poten; hij houdt zijn kop enigszins opgericht of een
beetje naar omlaag; de staart staat omhoog en is erg stijf; de haren staan
recht overeind, vooral bij de nek en op de rug; de opstaande oren zijn
naar voren gericht en de ogen hebben een starre blik (zie figuur 5 en figuur
7). Dit gedrag is, zoals hierna wordt verklaard, het gevolg van de
bedoeling van de hond om zijn vijand aan te vallen en is daarom in hoge
mate begrijpelijk. Als hij gereed is om woest grommend zijn vijand