het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[43]
het beginsel van hfst.1
gezien dit een zeer belangrijk onderwerp is, zal ik met betrekking tot
dieren een aanzienlijk aantal analoge feiten noemen, hoewel vele daarvan
nogal onbeduidend zijn. Mijn opzet is te laten zien dat bepaalde
bewegingen oorspronkelijk werden uitgevoerd met een duidelijke bedoeling,
en dat ze uit gewoonte, onder vrijwel dezelfde omstandigheden,
nog steeds hardnekkig worden uitgevoerd als het geen enkele zin
heeft. Dat deze neiging bij de meeste van de volgende voorbeelden
geërfd is, kunnen we afleiden uit het feit dat dergelijke bewegingen
door alle jonge en oude individuen van eenzelfde soort op dezelfde
manier worden verricht. We zullen ook zien dat ze worden opgeroepen
door zeer gevarieerde, dikwijls omslachtige en soms verkeerd beoordeelde
associaties.
Als een hond wil gaan slapen op een vloerkleed of op een of ander
hard vlak, draait hij zich meestal herhaaldelijk om, terwijl hij op een
zinloze manier met zijn voorpoten over de grond krabt, alsof hij van
plan is gras plat te trappen of een kuiltje te maken, zoals zijn wilde
voorouders ongetwijfeld hebben gedaan toen zij op open graslanden
of in bossen leefden. Jakhalzen, woestijnvossen en andere verwante
dieren in dierentuinen bewerken op deze manier hun stro, maar het is
heel vreemd dat men dit, ondanks maandenlange waarnemingen,
nooit bij wolven heeft gezien. Een vriend van mij zag eens hoe een
min of meer idiote hond – een dier in deze toestand zal sterke neigingen
vertonen tot het uitvoeren van zinloze gewoonten – zich dertien
keer helemaal ronddraaide voor hij op het tapijt ging slapen.
Wanneer vleesetende dieren naar hun prooi sluipen en zich voorbereiden
die aan te vallen of te bespringen, houden ze vaak hun kop
omlaag en duiken ze ineen, ten dele, zo lijkt het, om zich te verbergen
en ten dele om zich klaar te maken voor de aanval. Een overdreven
vorm van deze gewoonte is erfelijk geworden bij onze staanders en
setters. Nu heb ik talloze keren gezien dat wanneer twee onbekende
honden elkaar buiten tegenkomen, de hond die de andere het eerst
ziet, al is het op een afstand van ongeveer tweehonderd meter, altijd na
de eerste aanblik zijn kop omlaag doet en meestal een beetje ineenduikt
of zelfs gaat liggen; dat wil zeggen dat hij, ook al is de weg zeer
open en de afstand groot, de geschikte houding aanneemt om zich te
verbergen, te kunnen aanvallen of te springen. Verder houden alle
soorten honden, terwijl ze geconcentreerd hun prooi begluren en die
langzaam benaderen, afwisselend een van hun voorpoten een tijdje
opgetrokken, klaar voor de volgende behoedzame stap; dit is bij uitstek
kenmerkend voor de staanders. Maar telkens wanneer hun belangstelling
wordt gewekt (figuur 4), gedragen ze zich uit gewoonte