het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.xii1 blozen
hoeven ons hierover niet te verbazen, aangezien zelfs het meevoelen
met iemand die een grove overtreding van de etiquette pleegt, soms
een blos kan veroorzaken, zoals we zojuist hebben gezien.
Ten slotte concludeer ik derhalve dat het blozen – of het nu het gevolg
is van verlegenheid, van schaamte over een echt misdrijf, van
schaamte vanwege een schending van de etiquette, van zedigheid uit
nederigheid, of van zedigheid door onkies gedrag – in al deze gevallen
berust op hetzelfde beginsel: het gevoelig zijn voor de mening van anderen,
meer in het bijzonder voor de afkeuring van anderen, in de eerste
plaats met betrekking tot ons uiterlijk, en wel vooral het gelaat; en
in de tweede plaats door de kracht van associatie en gewoonte, in relatie
tot de mening van anderen over ons gedrag.
Theorie van het blozen
We moeten nu bespreken, waarom het idee dat anderen over ons nadenken,
onze capillaire circulatie zou beïnvloeden. Sir C. Bell 31 beweert
dat het blozen “een voorziening is voor het uitdrukken van gevoelens,
zoals kan worden afgeleid uit het feit dat de kleur zich alleen
verspreidt over de huid van het gelaat, de hals en de borst, de lichaamsdelen
die het meest getoond worden. Het wordt niet aangeleerd; het is
er vanaf het begin”. Dr. Burgess gelooft dat het door de Schepper is
ontworpen, “opdat de ziel de absolute macht zou bezitten om via de
wangen de verschillende inwendige emoties van de zedelijke gevoelens
tentoon te spreiden”, dus om te dienen ter beteugeling van onszelf,
en als een teken naar anderen dat wij regels hebben overtreden
die ongeschonden behoorden te blijven. Gratiolet merkt slechts op:
“Or, comme il est dans l’ordre de la nature que l’être social le plus intelligent
soit le plus intelligible, cette faculté de rougeur et de pâleur
qui distingue l’homme, est un signe naturel de sa haute perfection.”
[“Welnu, daar het in de natuur zo is dat het intelligentste sociale wezen
ook het meest expressief zal zijn, is het vermogen om te blozen en te
verbleken, zo kenmerkend voor de mens, een natuurlijk teken van
zijn grote volmaaktheid.”]
Het geloof dat blozen speciaal door de Schepper is ontworpen, is in
tegenstelling met de evolutietheorie die nu op zo grote schaal wordt
aanvaard, maar ik beschouw het niet als mijn taak deze algemene
kwestie hier tegen te spreken. Zij die in het ontwerp geloven, zullen
31. Bell, Anatomy of Expression, p. 95. Burgess, zoals hieronder aangehaald, ibid.,
p. 49. Gratiolet, De la Phys., p. 94.
[338]