het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.xii1 blozen
speeksel af. Nu lijkt het niet onwaarschijnlijk om aan te nemen dat,
wanneer wij ingespannen nadenken over een gewaarwording, dit gedeelte
van het sensorium of een nauw daarmee verbonden deel, op dezelfde
wijze wordt geactiveerd als wanneer wij de gewaarwording
werkelijk ervaren. Als dat juist is, zullen bij het intensief denken aan
een zure smaak, dezelfde cellen in de hersenen worden geprikkeld als
bij het proeven ervan, zij het waarschijnlijk in een geringere mate; en
in beide gevallen zullen die cellen zenuwenergie naar het vasomotorische
centrum overbrengen, met hetzelfde resultaat.
Ik zal nu een ander, en in sommige opzichten meer toepasselijk
voorbeeld geven. Als iemand voor een heet vuur staat, loopt zijn gelaat
rood aan. Dit blijkt, zo vertelde Dr. Michael Foster mij, ten dele
veroorzaakt te worden door de plaatselijke werking van de hitte en ten
dele door een reflexwerking van de vasomotorische centra. 46 In het
laatste geval worden de gelaatszenuwen door de hitte geprikkeld. Deze
geven een indruk door aan de sensorische hersencellen die op het
vasomotorische centrum inwerken, en dit brengt een verandering teweeg
in de kleine gelaatsslagaders, zodat ze verslappen en zich met
bloed kunnen vullen. Ook in dit geval lijkt het niet onwaarschijnlijk
dat, wanneer we herhaaldelijk onze aandacht geconcentreerd richten
op de herinnering aan ons verhitte gelaat, hetzelfde deel van het sensorium
dat ons bewust maakt van wezenlijke hitte, in geringe mate geactiveerd
zal worden, waardoor er een hoeveelheid zenuwenergie naar
de vasomotorische centra zal worden overgebracht, zodat de haarvaten
van het gelaat zich zullen verslappen. En aangezien de mens gedurende
talloze generaties dikwijls en geconcentreerd zijn aandacht op
het eigen uiterlijk heeft gericht, met name op het gelaat, zal elke beginnende
neiging van de gelaatscapillairen om zich te verslappen, in de
loop van de tijd duidelijk zijn versterkt door de beginselen waarop zojuist
is gezinspeeld, namelijk dat zenuwenergie makkelijk de gebruikelijke
kanalen volgt, en de geërfde gewoonte. Zo kan, naar mijn mening,
een plausibele verklaring worden gegeven voor de voornaamste
verschijnselen die in verband staan met het blozen.
Korte samenvatting
Mannen en vrouwen hebben altijd, vooral in hun jeugd, hun uiterlijk
in hoge mate belangrijk gevonden, en hebben evenzo het uiterlijk van
46. Zie ook, over de werking van het vasomotorische stelsel, Dr. Michael Foster
in zijn interessante lezing, gehouden voor het Royal Institution, vertaald in de
Revue des Cours Scientifiques, 25 September 1869, p. 683.
[345]