het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.vii schuine wenkbrauwen
willekeurig zijn verdrietsspieren buitensporig heeft aangespannen. Ik
was deze foto volledig vergeten, tot ik op een zeer heldere dag, op de
rug van mijn paard en met de zon in de rug, een meisje tegenkwam
dat, terwijl ze naar me opkeek, haar wenkbrauwen in een uitzonderlijke
schuine stand bracht en op haar voorhoofd de bijbehorende rimpels
kreeg. Ik heb dezelfde beweging nog verschillende keren onder vergelijkbare
omstandigheden waargenomen. Thuisgekomen liet ik drie
van mijn kinderen, zonder enige aanwijzing over mijn bedoeling, zo
lang en aandachtig als ze konden, naar de top van een grote boom kijken
die tegen een uitzonderlijk heldere hemel stond. Bij alledrie werden
door de prikkeling van het netvlies, reflexmatig de oogspier, de
fronsspier en de piramidespier krachtig samengetrokken, zodat hun
ogen tegen het felle licht beschermd zouden worden. Maar ze deden
hun uiterste best om naar boven te kijken, en nu was er een vreemde
strijd met krampachtige trekkingen waar te nemen tussen de gehele
voorhoofdsspier of alleen het middelste deel ervan, en de verschillende
spieren die dienen om de wenkbrauwen naar beneden te trekken en
de ogen te sluiten. De onwillekeurige contractie van de piramidespier
veroorzaakte diepe, dwarse rimpels aan de basis van de neus. Bij een
van de drie kinderen gingen de wenkbrauwen voortdurend op en neer
door de wisselende contractie van de hele voorhoofdsspier en de spieren
rond de ogen, zodat de hele breedte van het voorhoofd dan weer
gerimpeld, dan weer glad was. Bij de andere twee kinderen was alleen
het middelste deel van het voorhoofd gerimpeld, zodat er rechthoekige
plooien ontstonden; verder stonden de wenkbrauwen schuin en
waren de binnenste uiteinden ervan samengetrokken en gezwollen –
bij het ene kind in lichte mate, bij het andere op een sterk gemarkeerde
manier. Dit verschil in de schuine stand van de wenkbrauwen hing
duidelijk af van een verschil in de algehele beweeglijkheid ervan en in
de sterkte van de piramidespieren. In deze beide gevallen reageerden
de wenkbrauwen en het voorhoofd op precies dezelfde manier en in
elk kenmerkend detail op het sterke licht, als in geval van verdriet of
ongerustheid.
Duchenne beweert dat de piramidale neusspier minder beheerst
worden door de wil dan de andere spieren rondom de ogen. Hij merkt
op dat de jongeman, die zo goed zijn verdrietsspieren en ook de meeste
andere gelaatsspieren kon beïnvloeden, niet in staat was de piramidespieren
samen te trekken. 5 Dit vermogen verschilt echter ongetwij-
5. Mécanisme de la Phys. Humaine, Album, p. 15.
[190]