het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.v apen
open te zetten alsof ze gapen. De heer Bartlett heeft regelmatig gezien
hoe twee bavianen, toen ze pas in dezelfde ruimte waren ondergebracht,
tegenover elkaar zaten en beurtelings op die manier hun mond
openden. Deze handeling schijnt vaak in een echte gaap te eindigen.
De heer Bartlett denkt dat beide dieren elkaar willen laten zien dat ze
een geweldig stel tanden bezitten, en dat is ongetwijfeld het geval.
Daar ik de realiteit van dit geeuwende gebaar nauwelijks kon geloven,
treiterde de heer Bartlett een oude baviaan die, toen hij een woedeuitbarsting
kreeg, het gebaar vrijwel onmiddellijk liet zien. Sommige
meerkatten- en makakensoorten 14 gedragen zich op dezelfde manier.
Bavianen tonen hun woede ook op een andere manier, zoals door
Brehm werd waargenomen bij de dieren die hij in Abessinië verzorgde.
Deze sloegen namelijk met één hand op de grond, “zoals boze
mensen met hun vuist op tafel slaan”. Ik heb dit gezien bij de bavianen
in de dierentuin, maar soms lijkt die handeling meer op het zoeken
naar een steen of een ander voorwerp in hun strobed.
De heer Sutton heeft dikwijls gezien dat het gelaat van de resusaap
(Macacus rhesus) rood wordt als hij zeer kwaad is. Terwijl hij mij dit
vertelde, viel een andere aap een resusaap aan, en ik zag zijn gelaat
even duidelijk rood worden als dat van een mens bij een woede-uitbarsting.
In de loop van een paar minuten na het gevecht kreeg het gelaat
van de aap zijn natuurlijke kleur weer terug. Op hetzelfde moment
waarop het gezicht rood aanliep, leek het onbehaarde achtereind
van het lichaam, dat altijd rood is, nog veel roder te worden, maar ik
kan niet met zekerheid beweren dat dit het geval was. Men zegt dat als
de mandril om een of andere reden opgewonden is, de schitterend gekleurde,
onbehaarde delen van de huid nog intenser van kleur worden.
Bij verscheidene bavianensoorten steekt de voorhoofdskam ver
over de ogen heen en is voorzien van een stel lange haren, die de functie
hebben van onze wenkbrauwen. Deze dieren kijken altijd om zich
heen, en om omhoog te kunnen kijken, moeten ze hun wenkbrauwen
optrekken. Daarom hebben ze, zo lijkt het, de gewoonte ontwikkeld
om hun wenkbrauwen regelmatig te bewegen. Hoe het ook zij, veel
apen, en vooral bavianen, bewegen als ze kwaad of opgewonden zijn,
niet alleen hun wenkbrauwen snel en onophoudelijk op en neer, maar
ook de behaarde huid van hun voorhoofd. 15 Aangezien we in het geval
14. Brehm, Thierleben, vol. i, p. 84. Over het op de grond slaan van bavianen, p. 61.
15. Brehm merkt op (Thierleben, p. 68) dat de magot (Inuus ecaudatus) zijn wenkbrauwen
regelmatig op en neer beweegt als hij kwaad is.
[139]