het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[285]
verbazing hfst.xi1
schrikken. We kunnen namelijk veel makkelijker voluit en diep inademen
door een wijdgeopende mond dan door de neusgaten. Dus als
we plotseling schrikken van een of ander geluid of aanzicht, komen
onwillekeurig en onmiddellijk alle lichaamsspieren krachtig in actie
om onszelf te beschermen tegen, of om te kunnen wegspringen voor
het gevaar dat wij uit gewoonte associëren met iets onverwachts. Maar
we bereiden ons, zoals hierboven is uitgelegd, altijd onbewust voor op
een grote inspanning door diep en voluit in te ademen en vervolgens
onze mond wijd te openen. Als er geen inspanning volgt en we nog
steeds verbaasd zijn, stoppen we even met ademen of ademen zo snel
mogelijk, zodat elk geluid duidelijk kan worden gehoord. En als onze
aandacht langdurig en zeer geconcentreerd is, zullen onze spieren verslappen
en zal de onderkaak, die in het begin naar beneden zakte door
het plotseling openen van de mond, naar beneden blijven. Zo wordt
deze beweging bij elke verrassing, verbazing of verwondering door
verscheidene oorzaken tezamen tot stand gebracht.
Hoewel onze mond meestal opengaat als we in een dergelijke toestand
verkeren, zijn toch de lippen vaak enigszins naar voren gestoken.
Dit doet denken aan dezelfde beweging van een verbaasde chimpansee
of orang-oetan, al doen zij dat in een sterkere mate. Daar een krachtige
uitademing vanzelf volgt op de diepe inademing die met het eerste
gevoel van verschrikte verrassing gepaard gaat, en daar de lippen vaak
vooruit worden gestoken, kunnen we de verschillende geluiden verklaren
die dan meestal worden geuit. Soms is echter alleen een krachtige
uitademing te horen. Zo opent Laura Bridgman bij verbazing haar
mond, steekt de lippen naar voren en ademt krachtig. 9 Een van de
meest gehoorde klanken is een diepe Ooh die, zoals Helmholz heeft
uiteengezet, een natuurlijk gevolg is van het niet al te ver openen van
de mond en het naar voren steken van de lippen. Op een stille avond
werden vanaf de Beagle, die in een kleine kreek in Tahiti lag, enkele
vuurpijlen afgestoken om de inwoners te vermaken. Tijdens het afschieten
van de pijlen heerste er een absolute stilte, maar deze werd
steeds weer gevolgd door een diep grommend Ooh, dat over de hele
baai weerklonk. De heer Washington Matthews zegt dat de Noord-
Amerikaanse indianen hun verbazing uiten door een grom, en volgens
de heer Winwood Reade steken de negers van de westkust van Afrika
hun lippen vooruit en maken ze een geluid als hè, hè. Als de mond niet
9. Lieber, ‘On the Vocal Sounds of Laura Bridgman’, Smithsonian Contributions,
1851, vol. ii, p. 7.