het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[326]
[327]
blozen hfst.xii1
aders van het netvlies worden groter, de ogen glinsteren en in een enkel
geval was er sprake van een geringe tranenvloed. De patiënten zijn
in het begin op een prettige manier gestimuleerd, maar als het rood
worden heviger wordt, raken ze verward en verbijsterd. Een van de
vrouwen die al dikwijls met de damp was behandeld, beweerde dat ze,
zodra ze warm werd, “beneveld” raakte. Te oordelen naar de heldere
ogen en het levendige gedrag worden de geesteskrachten van mensen
die net beginnen te blozen, enigszins gestimuleerd. Pas wanneer het
blozen uitzonderlijk hevig is, raakt de geest verward. Het schijnt dus
dat, zowel tijdens het inhaleren van het amylnitriet als tijdens het blozen,
de haarvaten van het gelaat eerder worden aangedaan dan het hersengedeelte
waar de geestkracht van afhankelijk is.
Anderzijds, wanneer de prikkeling van de hersenen primair is, is
die van de bloedsomloop van de huid secundair. Dr. Browne heeft, zo
vertelde hij mij, regelmatig rode spikkels en vlekken op de borst van
epileptische patiënten gezien. Wanneer men bij dergelijke mensen
met een potlood of een ander voorwerp voorzichtig over de huid van
de borstkas of de buik wrijft, of deze huid, bij zeer duidelijke gevallen,
alleen met de vinger aanraakt, dan zit het hele oppervlak in minder dan
een halve minuut vol met heldere rode vlekken, die zich vanaf het
aangeraakte punt naar alle kanten over een zekere afstand verspreiden
en die geruime tijd aanhouden. Dit zijn de ‘taches cérébrales’, de vlekken
van Trousseau, die volgens Dr. Browne wijzen op een sterk veranderde
toestand van het vaatstelsel van de huid. Indien er een nauwe
relatie bestaat – en daaraan kan niet worden getwijfeld – tussen de capillaire
doorbloeding van het hersengedeelte waar ons geestesvermogen
van afhankelijk is en die van de huid van het gelaat, dan is het niet
verrassend dat de morele oorzaken die een hevig blozen opwekken,
onafhankelijk van hun eigen verstorende invloed, ook een grote geestelijke
verwarring zullen teweegbrengen.
De aard van de gemoedstoestanden die het blozen opwekken
Deze bestaan uit verlegenheid, schaamte en bescheidenheid, waarbij
voor alledrie geldt dat de op zichzelf gerichte aandacht er het fundamentele
onderdeel van is. Er zijn talrijke redenen om te geloven, dat
gerichtheid op het eigen uiterlijk, in relatie tot de mening van anderen,
oorspronkelijk de directe oorzaak is geweest, en dat vervolgens
via de kracht van de associatie hetzelfde effect totstandkwam door zelfgerichtheid
in relatie tot moreel gedrag. Een blos wordt niet veroorzaakt
door de eenvoudige overdenking van onze eigen verschijning,
maar door de gedachte aan wat anderen van ons vinden. In absolute