het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

inleiding
16) Schudt men bij een bevestiging het hoofd op en neer en bij een
ontkenning van links naar rechts?
Uiteraard zouden waarnemingen bij inboorlingen die weinig contact
hebben gehad met Europeanen, het waardevolst zijn, hoewel informatie
over elke inheemse stam mijn grote belangstelling heeft. Algemene
opmerkingen over het uitdrukken van emoties zijn relatief van
weinig waarde, en het geheugen is zo onbetrouwbaar dat ik dringend
verzoek hierop niet te vertrouwen. Een duidelijke beschrijving van
het gelaat bij welke emotie of gemoedstoestand ook, vergezeld van
een uiteenzetting van de omstandigheden waaronder deze zich voordeed,
zal van veel waarde zijn.
Op deze vragen heb ik zesendertig antwoorden van verschillende
waarnemers ontvangen, waaronder een aantal zendelingen en beschermers
van inboorlingen, die ik allemaal veel dank ben verschuldigd
voor de grote moeite die zij zich hebben getroost en voor de
waardevolle hulp die ik daarmee heb verkregen. Ik zal hun namen pas
later in dit hoofdstuk vermelden om mijn opmerkingen hier niet te
hoeven onderbreken. De antwoorden hebben betrekking op een aantal
van de meest uiteenlopende en primitieve mensenrassen. In veel
gevallen zijn de omstandigheden vermeld waaronder elke uitdrukking
werd waargenomen en werd ook de uitdrukking zelf beschreven. In
dergelijke gevallen mogen de antwoorden als zeer betrouwbaar worden
beschouwd. Wanneer de antwoorden simpelweg ja of nee waren,
heb ik ze steeds behoedzaam aanvaard. Uit de informatie die op deze
manier is verkregen, blijkt dat over de hele wereld eenzelfde gemoedstoestand
opmerkelijk uniform tot uitdrukking wordt gebracht. Dit feit
op zich is interessant als een bewijs voor de grote gelijkheid in lichamelijke
en geestelijke structuur van alle mensenrassen.
In de zesde plaats, ten slotte, heb ik zo nauwkeurig mogelijk aandacht
geschonken aan de manier waarop sommige van de veelvoorkomende
dieren verschillende emoties tot uitdrukking brengen. Ik geloof
dat dit van het grootste belang is, natuurlijk niet om vast te stellen
in hoeverre bepaalde uitingen bij de mens kenmerkend zijn voor bepaalde
gemoedstoestanden, maar om de meest betrouwbare grondslag
te verschaffen voor het veralgemeniseren van de oorzaken, of oorsprong,
van de verschillende expressieve bewegingen. Bij het observeren
van dieren worden we waarschijnlijk niet door onze verbeeldingskracht
beïnvloed en mogen we aannemen dat hun uitingen niet op
conventies gebaseerd zijn.
[17]