het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[339]
blozen hfst.xii1
het moeilijk vinden om te verklaren dat verlegenheid de meest voorkomende
en doeltreffendste oorzaak is van het blozen, aangezien het
de blozer doet lijden en voor de aanschouwer onplezierig is, zonder
dat het een van beiden ook maar enige dienst bewijst. Ze zullen het
ook moeilijk vinden een verklaring te geven voor het blozen van negers
en andere donkergekleurde rassen, bij wie een kleurverandering
van de huid nauwelijks of helemaal niet te zien is.
Een lichte blos verhoogt ongetwijfeld de schoonheid van het gelaat
van een meisje, terwijl de Circassische vrouwen die wel in staat zijn te
blozen, altijd veel meer waard zijn in de harem van de sultan dan minder
gevoelige vrouwen. 32 Maar hij die standvastig gelooft in de doeltreffendheid
van de seksuele selectie, zal nauwelijks kunnen aannemen
dat blozen is verworven als een seksueel sieraad. Dit standpunt zou
ook in strijd zijn met hetgeen zojuist is gezegd over het op een nietzichtbare
manier blozen van donkergekleurde rassen.
De hypothese die mij als de meest waarschijnlijke voorkomt, ook
al lijkt zij op het eerste gezicht misschien voorbarig, is dat aandacht die
geheel is gericht op een bepaald onderdeel van het lichaam, de gewone
en tonische contractie van de kleine slagaderen van dat lichaamsdeel
zal kunnen hinderen. Als gevolg daarvan raken deze vaten meer
of minder verslapt en vullen zich dan direct met slagaderlijk bloed. Als
gedurende vele generaties aandacht werd besteed aan hetzelfde lichaamsdeel,
zal deze neiging veel sterker zijn geworden, doordat de
zenuwenergie makkelijk langs de gebruikelijke kanalen stroomt, en
door de kracht van de erfelijkheid. Telkens wanneer wij menen dat
anderen ons uiterlijk afkeuren of alleen maar naar ons kijken, wordt
onze aandacht intens gericht op de uitwendige en zichtbare delen van
ons lichaam, waarvan ons gelaat het meest gevoelige onderdeel is, zoals
dat gedurende vele generaties in het verleden zeker ook het geval
zal zijn geweest. Dus als we aannemen dat de haarvaten door geconcentreerde
aandacht beïnvloed kunnen worden, zullen de vaten van
het gelaat daar in zeer hoge mate gevoelig voor zijn geworden. Door
de kracht van de associatie zal, zodra we denken dat anderen naar ons
kijken, of onze handelingen of ons karakter bekritiseren, hetzelfde effect
optreden.
Daar de basis van deze theorie berust op het feit dat geestelijke aandacht
een zekere vermogen bezit om de capillaire bloedcirculatie te
beïnvloeden, is het nodig een aanzienlijk aantal details te vermelden
32. Op autoriteit van Lady Mary Wortley Montague; zie Burgess, ibid., p. 43.