het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[280]
verrassing hfst.xi1
ik hem zonder enige verklaring liet zien, was er slechts één die in het
geheel niet begreep wat ermee werd bedoeld. Een tweede persoon
antwoordde “panische angst” en dat ligt er niet ver vanaf. Van de overigen
voegden sommigen echter aan verrassing of verbazing bijvoeglijke
naamwoorden toe als: ontstelde, smartelijke, pijnlijke of weerzinwekkende.
Het wijdgeopend zijn van de ogen en de mond wordt algemeen
herkend als een uiting van verbazing. Shakespeare zegt: “Ik zag een
smid ... met open mond verslond hij ’t nieuws dat hem verteld werd
door een snijder...” (Koning Jan, iv, ii) En ook: “Ze stonden naar elkaar
te staren alsof hun ogen uit hun kassen zouden springen; hun verstomming
sprak een eigen taal, en hun houding was zoveel als een toespraak;
ze zagen eruit alsof ze een tijding kregen van een wereld die
was vernietigd.” (Wintersprookje, v, ii)
Mijn informanten antwoorden wat betreft de verschillende mensenrassen
opmerkelijk uniform en met dezelfde strekking, terwijl de
bovengenoemde bewegingen van het gelaat vaak gepaard gaan met
bepaalde gebaren en geluiden, die nu beschreven zullen worden.
Twaalf waarnemers in verschillende delen van Australië zijn het op dit
punt eens. De heer Winwood Reade heeft deze gevoelsuitdrukking
bij de negers aan de kust van Nieuw-Guinea waargenomen. Het opperhoofd
Gaika en andere waarnemers antwoorden met “ja” op mijn
vraag met betrekking tot de Kaffers in Zuid-Afrika; anderen doen dat
nadrukkelijk met betrekking tot Abessijnen, Ceylonezen, Chinezen,
inwoners van Vuurland, verschillende Noord-Amerikaanse stammen
en Nieuw-Zeelanders. Volgens de heer Stack is onder laatstgenoemden
de uitdrukking bij sommige individuen duidelijker te zien dan bij
andere, hoewel ze allemaal proberen hun gevoelens zo veel mogelijk
verborgen te houden. De radja Brooke zegt dat de Dajaks in Borneo
hun ogen wijdopen hebben als ze verrast zijn, terwijl ze vaak hun
hoofd heen en weer zwaaien en op hun borst slaan. De heer Scott
deelde me mee dat het de werklieden in de Botanische Tuinen in Calcutta
streng verboden is om te roken. Ze overtreden dit verbod echter
dikwijls, en als ze op heterdaad worden betrapt, zetten ze eerst hun
mond en ogen wijdopen. Vaak halen ze dan hun schouders een beetje
op als ze begrijpen dat een ontdekking onvermijdelijk is, of fronsen uit
ergernis en stampen op de grond. Zodra ze van de verrassing zijn bijgekomen,
blijkt een moedeloze vrees uit het verslappen van alle spieren:
het hoofd zinkt weg tussen de schouders, de neergeslagen ogen
dwalen heen en weer en ze smeken om vergeving.
De bekende Australische ontdekkingsreiziger Stuart heeft een op-