het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[181]
gevoelsuitdrukking van verdriet: hfst.vii
en de piramidale spieren van de neus, die zich gezamenlijk richten op
het verlagen en samentrekken van de wenkbrauwen), ten dele tegengehouden
door de krachtige werking van de centrale fasciae (bundels),
van de voorhoofdsspier. Deze bundels trekken bij contractie alleen de
binnenste einden van de wenkbrauwen omhoog, en daar de fronsspieren
tegelijkertijd de wenkbrauwen naar elkaar toetrekken, worden de
binnenste einden samengetrokken tot een vouw of een bult. Deze
vouw is een zeer karakteristiek punt in de schuine stand van de wenkbrauwen,
zoals in figuur 2 en figuur 5 van Plaat II is te zien. De wenkbrauwen
worden dan ook ruiger, doordat de haren iets vooruit zijn
gaan steken. Dr. J. Crichton Browne heeft bij melancholische patiënten,
die hun wenkbrauwen steeds schuin houden, ook vaak “een
vreemde scherpe welving van het bovenste ooglid” opgemerkt. Een
spoor hiervan kan men waarnemen door het rechter- en linkerooglid
van de jonge man op Plaat II (figuur 2) met elkaar te vergelijken, want
hij was niet in staat beide wenkbrauwen in gelijke mate iets te laten
doen. Dit is ook te zien aan de ongelijke plooien aan de beide zijkanten
van zijn voorhoofd. De scherpe welving van de oogleden komt,
denk ik, doordat alleen het binnenste einde van de wenkbrauwen zijn
opgetrokken, want als de hele wenk brauw opgeheven en gebogen
wordt, voert het bovenste ooglid in geringere mate dezelfde beweging
uit.
Maar het meest opvallende resultaat van de tegengestelde werking
van bovengenoemde spieren toont zich in de merkwaardige plooien
die op het voorhoofd worden gevormd. Kortheidshalve mogen deze
spieren, als ze op deze wijze gezamenlijk maar tegengesteld werken,
de verdrietsspieren worden genoemd. Wanneer iemand zijn wenkbrauwen
opheft door contractie van de gehele voorhoofdsspier, ontstaan
er dwarse rimpels over de gehele breedte van het voorhoofd. In
het huidige geval zijn echter alleen de middelste fasciae aangetrokken,
met als gevolg dat er alleen dwarse plooien worden gevormd over het
middelste deel van het voorhoofd. De huid op de buitenste gedeeltes
van de wenkbrauwen wordt op hetzelfde moment naar beneden getrokken
en glad getrokken door de contractie van de buitenste delen
van de oogspieren. De wenkbrauwen worden eveneens naar elkaar
toegebracht door de gelijktijdige contractie van de fronsspieren 3 , en
3. In de voorafgaande opmerkingen over de manier waarop de wenkbrauwen
schuin gaan staan, ben ik uitgegaan van de, naar het schijnt, algemene mening
van de anatomen wiens publicaties ik heb geraadpleegd over de werking van
genoemde spieren, of met wie ik van gedachten heb gewisseld. Daarom neem