het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[205]
gevoelsuitdrukking van vreugde: hfst.viii
zou de kromming ervan minder star zijn, zou de neus-lipplooi enigszins
anders zijn geweest, en zou de hele uitdrukking, denk ik, natuurlijker
hebben geleken, los van het meer opvallende effect van de sterke
contractie van de onderste oogleden. De fronsspier in figuur 6 is echter
te sterk gespannen, waardoor de frons is ontstaan; en deze spier komt
nooit in actie onder invloed van vreugde, behalve tijdens nadrukkelijk
of heftig lachen.
Door het achterwaarts en naar boven trekken van de mondhoeken
als gevolg van de contractie van de grote jukspieren en het omhooggaan
van de bovenlip, worden ook de wangen naar boven getrokken.
Zo worden er rimpels gevormd onder de ogen en, bij oude mensen,
aan het uiteinde van de ogen. Deze zijn zeer karakteristiek voor het lachen
of glimlachen. Als een lichte glimlach sterker wordt of overgaat
in een lach, kan eenieder die aandacht schenkt aan zijn eigen gewaarwordingen
en zichzelf in de spiegel bekijkt, voelen en zien dat bij het
optrekken van de bovenlip en het samentrekken van de onderste oogspieren,
de rimpels in de onderste oogleden en die onder de ogen dieper
worden of in aantal toenemen. Op hetzelfde moment, zo heb ik
herhaaldelijk waargenomen, gaan de wenkbrauwen een beetje naar
beneden, waaruit blijkt dat zowel de bovenste als de onderste oogspieren
zich ten minste enigszins samentrekken, hoewel dit ongemerkt gebeurt,
in zoverre het onze eigen gewaarwordingen betreft. Als de oorspronkelijke
foto van de oude man in zijn gebruikelijke onbewogen
toestand (figuur 4) vergeleken wordt met die waarop hij op natuurlijke
wijze glimlacht (figuur 5), kunnen we zien dat de wenkbrauwen in het
laatste geval een beetje verlaagd zijn. Ik veronderstel dat dit komt
doordat de bovenste circulaire oogspieren, door de kracht van de langdurig
geassocieerde gewoonte, gedwongen zijn om in zekere mate samen
te werken met de onderste oogspieren, die zelf weer worden aangespannen
in samenhang met het optrekken van de bovenlip.
De neiging van de jukspieren om zich samen te trekken bij aangename
gevoelens wordt aangetoond door een merkwaardig feit, mij
meegedeeld door Dr. Browne met betrekking tot patiënten die lijden
aan de “algehele verlamming van de krankzinnige”. 11 “Bij deze ziekte
treedt een bijna onverminderd optimisme op – waandenkbeelden ten
aanzien van rijkdom, positie, grootsheid – onzinnige vrolijkheid, welwillendheid
en gulheid; de vroegste lichamelijke symptomen zijn het
11. Zie ook de opmerkingen met dezelfde strekking door Dr. J. Crichton Browne,
in: Journal of Mental Science, April, 1871, p. 149.