het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.ix slechtgehumeurdheid
een paar van de wildste indianenstammen in het westen van de Verenigde
Staten bestudeerd heeft, merkte op dat zij, toen hij hen gadesloeg
terwijl ze geconcentreerd nadachten, hun “handen, meestal de
duim en de wijsvinger, in contact [brachten] met een deel van het gelaat,
gewoonlijk de bovenlip”. Aangezien diep nadenken de hersenen
op de proef stelt, is het te begrijpen waarom men op het voorhoofd
drukt of wrijft, maar waarom een hand naar de mond of het gelaat gebracht
zou moeten worden is verre van duidelijk.
Slechtgehumeurdheid
We hebben gezien dat fronsen de natuurlijke uitdrukking is van de
confrontatie met een of ander probleem of met het ervaren van iets
onaangenaams bij het denken of handelen; en dat een persoon wiens
geest vaak en makkelijk op deze manier wordt beïnvloed, gauw
slechtgehumeurd is, of enigszins kwaad of knorrig zal zijn, en dat hij
dit gewoonlijk zal tonen door te fronsen. Maar een boze uitdrukking,
veroorzaakt door een frons, kan teniet worden gedaan als de mond
vriendelijk staat, doordat hij gewoon is de vorm van een glimlach aan
te nemen, en als de ogen stralend en vrolijk zijn. Dat zal ook het geval
zijn als het oog helder en vast is, en er een uiterlijk van serieus nadenken
ontstaat. Fronsen met een gering neertrekken van de mondhoeken,
wat een teken van verdriet is, geeft het aanzien van knorrigheid.
Als een kind (zie Plaat IV, figuur 2) 8 sterk fronst tijdens het huilen,
maar de circulaire oogspieren niet op de gewone manier krachtig aanspant,
toont het een kenmerkende uitdrukking van woede of zelfs van
razernij.
Als het gefronste voorhoofd sterk naar beneden wordt getrokken
door de contractie van de piramidespieren van de neus en daardoor
dwarse rimpels of plooien aan de basis van de neus ontstaan, wordt de
uitdrukking nors. Duchenne meent dat de contractie van deze spieren,
in afwezigheid van enig fronsen, een uitzonderlijke en agressieve
hardheid aan het uiterlijk geeft. 9 Maar ik betwijfel zeer of dit een echte
of natuurlijke uitdrukking is. Ik heb Duchenne’s foto (Plaat IV, figuur
2), van de jonge man bij wie deze spier door middel van elektriciteit
krachtig was aangetrokken, aan elf personen laten zien, onder wie enkele
kunstenaars, en geen van hen had enig idee wat de bedoeling was,
8. De oorspronkelijke foto door de heer Kindermann is veel expressiever dan
deze kopie, omdat daarop de frons op het voorhoofd duidelijker te zien is.
9. Mécanisme de la Physionomie Humaine, Album, légende iv, Figuren 16-18.
[231]