het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[92]
[93]
manieren waarop dieren hfst.iv
voedsel, verschilt sterk van zijn schelle schreeuw bij pijn of angst. Maar
zoals al eerder is opgemerkt, is bij honden het geblaf van angst in geen
geval tegengesteld aan het geblaf van vreugde, en dat is ook zo in sommige
andere gevallen.
Er is een ander duister punt, namelijk of de geluiden die in verschillende
gemoedstoestanden worden voortgebracht, bepalend zijn
voor de vorm van de mond; of dat deze vorm door onafhankelijke
oorzaken wordt bepaald, en dus het geluid wordt veranderd. Als jonge
kinderen huilen, doen ze hun mond wijdopen, en dit is zonder twijfel
nodig om een grote massa geluid te produceren. Maar de mond neemt
dan, door een geheel andere oorzaak, een bijna vierkante vorm aan
die, zoals hierna zal worden verklaard, afhankelijk is van het stevig
sluiten van de oogleden en het bijbehorende optrekken van de bovenlip.
In hoeverre de vierkante vorm van de mond het jengelende of
huilende geluid verandert, kan ik nog niet zeggen, maar we weten uit
de onderzoekingen van Helmholtz en anderen dat de vorm van de
mondholte en de lippen bepalend is voor de aard en de hoogte van de
geproduceerde klinkerklanken.
In een volgend hoofdstuk zal worden aangetoond dat er, onder invloed
van gevoel van verachting of afschuw, om verklaarbare redenen
een neiging bestaat om lucht vanuit de mond of door de neusgaten te
blazen, wat klinkt als poeh of psh. Als iemand plotseling schrikt of zich
verbaast, is hij direct geneigd – eveneens om een verklaarbare reden,
namelijk als voorbereiding op een langdurige inspanning – zijn mond
wijdopen te zetten, zodat diep en snel kan worden ingeademd. Bij de
volgende diepe uitademing is de mond licht gesloten en steken de lippen,
om redenen die hierna worden besproken, enigszins naar voren.
Als bij deze stand van de mond de stem wordt gebruikt, zal volgens
Helmholtz de klank van de klinker O worden geproduceerd. Inderdaad
kan men uit een grote menigte mensen het lage geluid van een
langdurig Oh horen, onmiddellijk wanneer ze iets verbazingwekkends
aanschouwen. Als men verrast is en tegelijk pijn voelt, is men geneigd
alle lichaamsspieren samen te trekken, ook die van het gelaat, waarbij
dan de lippen worden ingetrokken. Dit verklaart misschien waarom
het geluid hoger wordt en meer gaat klinken als Ah! of Ach! Omdat bij
angst alle lichaamsspieren gaan trillen, wordt natuurlijk ook de stem
onvast en tegelijkertijd hees, als gevolg van een droge mond door het
tekortschieten van de speekselklieren. Waarom het lachen van mensen
en het gegiechel van apen als een snel herhaald geluid klinkt, kan niet
worden verklaard. Bij het uitbrengen van deze geluiden wordt de
mond in horizontale richting uitgerekt, doordat de mondhoeken naar