het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.x woede
zernij en panische angst zal behandelen. In de meeste gevallen staat er
een zeer duidelijke frons op het voorhoofd, want die volgt uit het gewaarworden
van iets onaangenaams of iets moeilijks, gecombineerd
met de geconcentreerdheid van de geest. Soms echter blijft het voorhoofd
glad, in plaats van te worden samengetrokken en verlaagd, en
zijn de vlammende ogen wijdgeopend. De ogen zijn altijd helder, of
kunnen, zoals Homerus het uitdrukte, lijken op een fel brandend
vuur. Soms zijn ze bloeddoorlopen en puilen ze, naar men zegt, uit
hun kassen – zonder twijfel het gevolg van het feit dat het hoofd verzadigd
is met bloed, wat blijkt uit de opgezette aderen. Volgens Gratiolet
8 zijn bij razernij de pupillen altijd samengetrokken, en van Dr.
Crichton Browne hoorde ik dat dit ook het geval is bij het ernstige delirium
dat bij meningitis kan optreden. De bewegingen van de iris onder
invloed van de verschillende emoties zijn echter nog zeer duister.
Shakespeare somt de belangrijkste kenmerken van razernij als volgt
op:
“In vredestijd past niets de mens zo goed
Als stille ootmoed en zachtmoedigheid;
Maar blaast het krijgsgeschal u in het oor,
Boots in uw felheid dan de tijger na:
Span alle spieren, hits op het bloed,
Leen dan het oog een angstaanjagend uitzicht,
De tanden op elkaar nu, sper het neusgat,
Hou de adem in, span alle levenskracht
Tot brekens toe! Storm, edelste Engelsen.”
Hendrik V, iii, I
Soms worden tijdens een aanval van razernij de lippen vooruitgestoken
op een manier waarvan ik de betekenis niet begrijp, tenzij die in
verband zou staan met onze afstamming van een of ander mensaapachtig
dier. Voorbeelden hiervan zijn niet alleen bij Europeanen maar ook
bij Australiërs en Hindoestanen waargenomen. Veel vaker echter worden
de lippen teruggetrokken, waardoor de grijnzende of op elkaar
geklemde tanden zichtbaar worden. Dit is opgemerkt door vrijwel iedereen
die over het uitdrukken van gevoelens heeft geschreven. 9 Het
8. De la Physionomie, 1865, p. 346.
9. Sir C. Bell, Anatomy of Expression, p. 177. Gratiolet (De la Phys., p. 360) zegt:
‘Les dents se découvrent, et imitent symboliquement l’action de déchirer et de
[243]