het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[167]
gevoelsuitdrukkingen van lijden: hfst.vi
waarbij na een lichte aanraking (attouchement), bijvoorbeeld door de
wrijving van een jas die geen wond of kneuzing veroorzaakte, krampen
van de circulaire oogspieren optraden, met een zeer overvloedige
tranenstroom die ongeveer een uur duurde. Later, soms pas na verscheidene
weken, ontstonden opnieuw hevige krampen van dezelfde
spieren, vergezeld van de afscheiding tranen en met een primaire of
een secundaire roodheid van het oog.” De heer Bowman deelde me
mee dat hij een aantal ongeveer gelijke gevallen heeft waargenomen,
en dat bij sommige ervan geen roodheid of ontsteking van de ogen
aanwezig was.
Ik wilde mij er graag van vergewissen of er bij een van de lagere
diersoorten tijdens heftige uitademing een soortgelijk verband tussen
de contractie van de oogspieren en de afscheiding van tranen zou bestaan,
maar er zijn zeer weinig dieren die deze spieren lange tijd samentrekken
of die tranen plengen. De Macacus maurus (Celebesmakaak),
die vroeger in de Londense dierentuin zo overvloedig schreide,
zou een goed observatieobject zijn geweest, maar de twee apen die er
nu zijn, en waarvan men aanneemt dat ze tot dezelfde soort behoren,
schreien niet. Niettemin zijn ze door de heer Bartlett en mijzelf zorgvuldig
geobserveerd wanneer ze luid krijsten, en het leek of ze deze
spieren aanspanden. Ze bewogen zich echter zo snel door hun kooi,
dat het moeilijk met zekerheid was te zien. Voorzover ik heb kunnen
vaststellen, spant geen enkele andere aap bij het krijsen zijn oogspieren
aan.
Het is bekend dat de Indische olifant af en toe schreit. Sir E. Tennent
zegt, dat toen hij deze olifanten in Ceylon gevangen en vastgebonden
zag, sommige ervan “bewegingloos op de grond lagen, zonder
enig ander teken van verdriet dan de tranen die hun ogen vulden en
onophoudelijk vloeiden”. Over een andere olifant zegt hij: “Toen hij
overmeesterd en vastgebonden werd, was zijn verdriet buitengewoon
aangrijpend; zijn enorme kracht maakte plaats voor machteloosheid,
en liggend op de grond uitte hij gesmoorde kreten terwijl de tranen
langs zijn wangen biggelden.” 20 De oppasser van de Indische olifanten
20. Ceylon, 3 e ed., 1859, vol.ii, p. 364 en p. 376. Ik heb mij tot de heer Thwaites in
Ceylon gewend voor meer informatie over het schreien van olifanten. Naar
aanleiding daarvan heb ik een brief ontvangen van de Eerwaarde heer Glenie
die, samen met anderen, zo vriendelijk was om voor mij een kudde onlangs
gevangen olifanten te observeren. Ze schreeuwden hevig als ze kwaad waren,
maar het is opmerkelijk dat ze in dat geval nooit de spieren rond hun ogen samentrokken.
Evenmin plengden ze tranen, en de inheemse jagers hebben ver-