het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[84]
[85]
manieren waarop dieren hfst.iv
voort. Ik heb vaak, vanuit de verte, het gebrul gehoord van in doodsangst
verkerend vee op de pampa’s, als ze met een lasso werden gevangen
en kreupel gemaakt. Men zegt dat paarden die door wolven worden
aangevallen, luide en eigenaardige angstkreten slaken.
Onwillekeurige en doelloze samentrekkingen van de spieren van
borstkas en stemspleet, opgewekt in situaties zoals hierboven beschreven,
zijn misschien in het begin de oorzaak geweest van het uitstoten
van geluiden. Maar tegenwoordig gebruiken de meeste dieren hun
stemorgaan voor allerlei verschillende doeleinden, en het schijnt dat
gewoonte hierbij een belangrijke rol heeft gespeeld. Biologen hebben,
naar ik meen terecht, opgemerkt dat het voor sociale dieren gebruikelijk
was hun stemorgaan als een middel tot onderlinge communicatie
te gebruiken, en dat ze het daarom ook bij andere gelegenheden veel
vrijelijker gebruiken dan andere dieren. Maar er zijn opmerkelijke uitzonderingen
op deze regel, bijvoorbeeld bij het konijn. Ook het beginsel
van associatie, met zijn verstrekkende invloed, heeft een rol gespeeld.
Hieruit volgt dat het stemorgaan, doordat het uit gewoonte
werd gebruikt als een nuttig hulpmiddel in bepaalde omstandigheden
die genoegen, pijn, razernij, enzovoort tot gevolg hadden, doorgaans
ook wordt gebruikt zodra dezelfde of minder hevige gewaarwordingen
of emoties worden opgeroepen onder geheel andere omstandigheden.
Bij veel dieren roepen de beide seksen tijdens de voortplantingstijd
voortdurend naar elkaar en in veel gevallen probeert het mannetje
daarmee het vrouwtje te bekoren of op te winden. Dit schijnt inderdaad
het oorspronkelijke gebruik van de stem geweest te zijn, evenals
de manier om de stem te ontwikkelen, zoals ik in De afstamming van de
mens getracht heb aan te tonen. Het gebruik van de stemorganen zal
dus geassocieerd zijn geraakt met de verwachting van het sterkste genoegen
waartoe dieren in staat zijn. Sociaal levende dieren roepen
vaak naar elkaar wanneer ze worden gescheiden en zijn duidelijk zeer
verheugd als ze weer samen zijn, zoals we kunnen zien aan de reactie
van een paard bij de terugkeer van zijn makker, om wie hij heeft staan
hinniken. Moeders roepen onophoudelijk om hun verdwenen jongen
– bijvoorbeeld een koe om haar kalf – en bij allerlei dieren roepen ook
de jongen om hun moeder. Als een kudde schapen verstrooid is geraakt,
blaten de ooien onophoudelijk om hun lammeren, en als ze
weer bij elkaar zijn is het wederzijdse genoegen overduidelijk. Wee
degene die zich bemoeit met het kroost van grote, felle viervoeters die
de wanhoopskreten van hun jongen horen. Razernij heeft krachtige
inspanning van alle spieren, inclusief die van de stem, ten gevolge.