het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.vi schreien
vervolgens de lucht op zo’n speciale manier uitstoten dat die alleen via
de neusgaten kan stromen.
We keren terug naar de vraag: waarom worden er tranen afgescheiden
tijdens hevig gekrijs of bij andere heftige uitademingsinspanningen?
Daar een geringe tik op de ogen een overmatige afscheiding
van tranen kan veroorzaken, is het op zijn minst mogelijk dat een
krampachtig samentrekken van de oogleden, eveneens enige afscheiding
zal veroorzaken door de krampachtige druk op de oogbal. Dit
lijkt inderdaad mogelijk, hoewel de willekeurige contractie van dezelfde
spieren geen enkel effect heeft. We weten dat een mens niet opzettelijk
kan niezen of hoesten met een vrijwel gelijke kracht als wanneer
hij dat automatisch doet, en dat geldt ook voor de contractie van
de circulaire oogspieren. Sir C. Bell heeft hiermee geëxperimenteerd
en ontdekte dat men, door in het donker plotseling en krachtig de
oogleden te sluiten, lichtsprankels ziet, zoals die ook ontstaan als men
met de vingers op de oogleden klopt, “maar bij niezen is de samendrukking
zowel sneller als krachtiger, en glinsteren de sprankels sterker”.
Dat deze lichtsprankels zijn toe te schrijven aan de contractie van
de oogleden is duidelijk, omdat “bij geopende oogleden tijdens het
niezen, er geen gewaarwording van licht wordt ervaren”. In de bijzondere
gevallen waarop Professor Donders en de heer Bowman
doelden, zagen we dat na een zeer lichte verwonding van het oog de
krampachtige samentrekkingen van de oogleden een paar weken aanhouden,
en dat ze gepaard gaan met een ongeremde tra nenvloed. Bij
het gapen zijn de tranen kennelijk alleen te wijten aan de krampachtige
contractie van de spieren rond de ogen. Niettegenstaande deze laatste
voorbeelden lijkt het niet erg waarschijnlijk dat de druk van de
oogleden op het oogoppervlak – al wordt die krampachtig en dus met
een grotere kracht uitgeoefend dan opzettelijk kan gebeuren – voldoende
zal zijn om reflexmatig de afscheiding van tranen te veroorzaken
in al die gevallen waarin dit bij heftige uitademingsinspanningen
optreedt.
Hieraan gekoppeld kan een andere oorzaak gaan meespelen. We
hebben gezien dat de inwendige delen van het oog onder bepaalde
voorwaarden op reflexmatige wijze inwerken op de traanklieren. We
weten dat tijdens heftige uitademingsinspanningen de slagaderlijke
bloeddruk in de bloedvaten van het oog hoger wordt en dat het terugkomen
van het veneuze (aderlijke) bloed wordt belemmerd. Het lijkt
daarom niet onmogelijk dat de hierdoor ontstane verwijding van de
bloedvaten van het oog zal inwerken op de traanklieren, waardoor de
effecten als gevolg van de krampachtige druk van de oogleden op de
oogbal zullen toenemen.
[173]
[174]