het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[169]
[170]
gevoelsuitdrukkingen van lijden: hfst.vi
moet zowel onwillekeurig als langdurig zijn, zoals wanneer men zich
hevig verslikt, of zeer krachtig, zoals tijdens een niesbui. Het onwillekeurige
geknipper van de oogleden brengt, hoe vaak ook herhaald,
geen tranen in de ogen. Evenmin is de willekeurige en langdurige
contractie van de verschillende nabijgelegen spieren daartoe voldoende.
Aangezien de traanklieren van kinderen makkelijk geactiveerd
worden, haalde ik mijn eigen kinderen en verscheidene anderen van
verschillende leeftijden over deze spieren met hun uiterste kracht herhaaldelijk
aan te spannen en daarmee door te gaan zo lang ze konden;
maar dit had nauwelijks enig effect. Soms werden de ogen een beetje
vochtig door het naar buiten persen van de tranen die al in de klieren
waren afgescheiden.
De aard van het verband tussen de onwillekeurige, krachtige contractie
van de spieren rond de ogen en de afscheiding van tranen kan
niet volledig achterhaald worden, maar er kan een aannemelijke visie
naar voren worden gebracht. De belangrijkste functie van de afscheiding
van tranen is om, in combinatie met enig slijm, het oogoppervlak
te smeren. Een tweede functie, zoals sommigen menen, is het vochtig
houden van de neusgaten, om zo de geïnhaleerde lucht 21 te bevochtigen
en tevens het reukvermogen te bevorderen. Maar een andere,
minstens even belangrijke functie van tranen is het wegspoelen van
stofjes of andere minuscule deeltjes die in de ogen kunnen komen.
Het grote belang hiervan is duidelijk gebleken uit de gevallen waarin
het hoornvlies troebel was geworden door een ontsteking, die was
veroorzaakt door stofdeeltjes die niet konden worden verwijderd
doordat het oog en het ooglid onbeweeglijk waren. 22 De afscheiding
van tranen als gevolg van irritatie door een vreemde substantie in het
oog is een reflexbeweging – dat wil zeggen dat de substantie een perifere
zenuw prikkelt, die een signaal doorgeeft naar bepaalde gevoelszenuwcellen;
deze werken in op andere cellen, en die weer op de
traanklieren. We hebben goede redenen aan te nemen dat de inwerking
op deze klieren een verslapping veroorzaakt van de spierlaag van
de kleine slagaders, waardoor meer bloed in het klierweefsel kan doordringen
en een ongehinderde afscheiding van tranen kan worden opgewekt.
Wanneer de kleine gelaatsslagaders, inclusief die van het netvlies,
zich onder heel andere omstandigheden verslappen, met name
21. Bergeon, zoals aangehaald in het Journal of Anatomy and Physiology, November
1871, p. 235.
22. Zie bijvoorbeeld het geval zoals beschreven door Sir Charles Bell, Philosophical
Transactions, 1823, p. 177.