het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...
het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...
het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
[346]<br />
[347]<br />
bloz<strong>en</strong> hfst.xii1<br />
ander<strong>en</strong> bekek<strong>en</strong>. Het gelaat was <strong>het</strong> voornaamste object <strong>van</strong> de aandacht,<br />
hoewel in de tijd dat de <strong>m<strong>en</strong>s</strong> naakt ging, aan <strong>het</strong> hele lichaamsoppervlak<br />
aandacht zal zijn besteed. De op onszelf gerichte aandacht<br />
wordt vrijwel alle<strong>en</strong> opgewekt door de m<strong>en</strong>ing <strong>van</strong> ander<strong>en</strong>, want<br />
ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kel <strong>m<strong>en</strong>s</strong> die in absolute e<strong>en</strong>zaamheid leeft, zal zich zorg<strong>en</strong><br />
mak<strong>en</strong> over zijn uiterlijk. Iedere<strong>en</strong> is gevoeliger voor kritiek dan voor<br />
lof. Welnu, zodra we wet<strong>en</strong> of vermoed<strong>en</strong> dat ander<strong>en</strong> ons uiterlijk afkeur<strong>en</strong>,<br />
wordt onze aandacht sterk op onszelf gericht, in <strong>het</strong> <strong>bij</strong>zonder<br />
op ons gelaat. Het waarschijnlijke gevolg hier<strong>van</strong> zal, zoals hiervoor is<br />
verklaard, de activatie zijn <strong>van</strong> dat gedeelte <strong>van</strong> <strong>het</strong> s<strong>en</strong>sorium dat de<br />
gevoelsz<strong>en</strong>uw<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>het</strong> gelaat ont<strong>van</strong>gt, <strong>en</strong> dit heeft via <strong>het</strong> vasomotorische<br />
stelsel zijn uitwerking op de haarvat<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>het</strong> gelaat. Dit proces<br />
zal door regelmatige herhaling gedur<strong>en</strong>de talloze g<strong>en</strong>eraties, in<br />
combinatie met <strong>het</strong> idee dat ander<strong>en</strong> over ons nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, zo gewoon<br />
zijn geword<strong>en</strong> dat zelfs <strong>het</strong> geringste vermoed<strong>en</strong> <strong>van</strong> hun afkeuring<br />
voldo<strong>en</strong>de is om de haarvat<strong>en</strong> te verslapp<strong>en</strong>, zonder <strong>en</strong>ige bewuste gedachte<br />
aan ons gelaat. Bij sommige gevoelige person<strong>en</strong> is <strong>het</strong> lett<strong>en</strong> op<br />
hun kleding al g<strong>en</strong>oeg om <strong>het</strong>zelfde effect tot stand te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Ook<br />
door de kracht <strong>van</strong> de associatie <strong>en</strong> de erfelijkheid verslapp<strong>en</strong> onze<br />
haarvat<strong>en</strong> zodra we wet<strong>en</strong>, of ons ind<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, dat iemand – al is <strong>het</strong> in<br />
stilte – onze dad<strong>en</strong>, gedacht<strong>en</strong> of karaktertrekk<strong>en</strong> afkeurt; <strong>en</strong>, ev<strong>en</strong>zo,<br />
als we hevig word<strong>en</strong> geprez<strong>en</strong>.<br />
Volg<strong>en</strong>s deze hypothese kunn<strong>en</strong> we begrijp<strong>en</strong> waarom <strong>het</strong> gelaat<br />
veel roder wordt dan alle andere lichaamsdel<strong>en</strong>, ook al wordt de huid<br />
overal <strong>en</strong>igszins aangedaan, in <strong>het</strong> <strong>bij</strong>zonder <strong>bij</strong> de rass<strong>en</strong> die nog steeds<br />
naakt lop<strong>en</strong>. Het is in <strong>het</strong> geheel niet verrass<strong>en</strong>d dat donkergekleurde<br />
rass<strong>en</strong> bloz<strong>en</strong>, al is er ge<strong>en</strong> kleurverandering <strong>van</strong> hun huid te zi<strong>en</strong>. Op<br />
grond <strong>van</strong> <strong>het</strong> beginsel <strong>van</strong> erfelijkheid is <strong>het</strong> ev<strong>en</strong>min verrass<strong>en</strong>d dat<br />
blindgebor<strong>en</strong> <strong>m<strong>en</strong>s</strong><strong>en</strong> bloz<strong>en</strong>. We kunn<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> waarom jonger<strong>en</strong><br />
meer bloz<strong>en</strong> dan ouder<strong>en</strong>, <strong>en</strong> vrouw<strong>en</strong> meer dan mann<strong>en</strong>; <strong>en</strong> waarom<br />
teg<strong>en</strong>gestelde seks<strong>en</strong> vooral e<strong>en</strong> blos <strong>bij</strong> elkaar opwekk<strong>en</strong>. Het wordt<br />
duidelijk waarom juist persoonlijke opmerking<strong>en</strong> makkelijk e<strong>en</strong> blos<br />
veroorzak<strong>en</strong> <strong>en</strong> waarom verleg<strong>en</strong>heid de krachtigste bron er<strong>van</strong> is,<br />
want verleg<strong>en</strong>heid staat in verband met de aanwezigheid <strong>en</strong> de m<strong>en</strong>ing<br />
<strong>van</strong> ander<strong>en</strong>, <strong>en</strong> verleg<strong>en</strong> <strong>m<strong>en</strong>s</strong><strong>en</strong> zijn zich altijd min of meer <strong>van</strong> zichzelf<br />
bewust. T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> echte schaamte over morele overtreding<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> we begrijp<strong>en</strong> waarom <strong>het</strong> niet <strong>het</strong> schuldgevoel is dat ons<br />
doet bloz<strong>en</strong>, maar <strong>het</strong> idee dat ander<strong>en</strong> ons schuldig acht<strong>en</strong>. Iemand<br />
die nad<strong>en</strong>kt over e<strong>en</strong> in e<strong>en</strong>zaamheid gepleegde misdaad, <strong>en</strong> wroeging<br />
krijgt, zal niet bloz<strong>en</strong>. Maar hij zal wel bloz<strong>en</strong> <strong>bij</strong> de lev<strong>en</strong>dige herinnering<br />
aan e<strong>en</strong> vergrijp dat is ontdekt of dat werd gepleegd in aanwe-
Change language