het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[232]
[233]
nukkigheid hfst.ix
behalve één meisje dat het juiste antwoord gaf: “knorrige gereserveerdheid”.
Toen ik deze foto voor het eerst bekeek en wist wat bedoeld
werd, voegde mijn verbeelding, zo vermoed ik, er het noodzakelijke
aan toe, namelijk een fronsend voorhoofd, en het gevolg was
dat de uitdrukking mij echt en uitzonderlijk nors voorkwam.
Een stevig gesloten mond, gevoegd bij een verlaagd en gefronst
voorhoofd, geeft een vastberadenheid aan de gemoedsuitdrukking, of
maakt haar halsstarrig of stuurs. Waardoor het komt dat de stevig gesloten
mond een voorkomen van vastberadenheid geeft, zal dadelijk
worden besproken. Een uitdrukking van stuurse halsstarrigheid werd
duidelijk door mijn informanten herkend bij de bewoners van zes
verschillende gebieden in Australië. Bij Hindoestanen is het volgens
de heer Scott duidelijk aanwezig. Het is waargenomen bij Maleiers,
Chinezen, Kaffers en Abessijnen; verder in opvallende mate, volgens
Dr. Rothrock, bij de wilde indianen in Noord-Amerika, en volgens
de heer D. Forbes bij de Aymara’s in Bolivia. Zelf heb ik het waargenomen
bij de Araucano’s in het zuiden van Chili, en de heer Dyson
Lacy merkt op dat wanneer Australische inboorlingen zich in deze
gemoedstoestand bevinden, ze soms hun armen over hun borst vouwen,
een houding die ook bij ons gezien wordt. Een grote vastberadenheid,
overeenkomend met halsstarrigheid, komt soms ook tot uitdrukking
door het opgetrokken houden van beide schouders, een
gebaar waarvan de betekenis in het volgende hoofdstuk zal worden
verklaard.
Bij jonge kinderen wordt nukkigheid getoond door het tuiten van
de lippen, of door, zoals het soms wordt genoemd, “een pruillip op te
zetten”. 10 Als de mondhoeken sterk neergetrokken zijn, staat de onderlip
een beetje naar buiten gekeerd en vooruitgestoken, en ook dit
wordt een pruillip genoemd. Maar het hierboven genoemde tuiten
bestaat uit het vooruitsteken van beide lippen als een soort buis, soms
zelfs zodanig dat ze even ver uitsteken als het puntje van de neus, als
deze niet te lang is. Het tuiten van de lippen gaat over het algemeen
gepaard met fronsen en soms met een jengelend geluid. Deze uitdrukking
is opmerkelijk, omdat zij, voorzover ik weet, vrijwel de enige is
die in de kindertijd veel ongeremder wordt vertoond dan gedurende
de volwassenheid, althans bij Europeanen. Er bestaat echter bij volwassenen
van alle rassen een zekere neiging de lippen vooruit te steken
als ze in een toestand van grote razernij verkeren. Sommige kinderen
10. Hensleigh Wedgwood over The Origin of Language, 1866, p. 78.