het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.x1 afschuw
wijdopen, de bovenlip wordt sterk teruggetrokken, waardoor beide
kanten van de neus rimpels krijgen, terwijl de onderlip zo veel mogelijk
naar voren is gestoken en binnenste buiten wordt gekeerd. Voor
deze laatste beweging is de contractie nodig van de spieren die de
mondhoeken naar beneden trekken. 8
Het is opmerkelijk hoe makkelijk en snel sommige mensen gaan
kokhalzen of braken, alleen al bij het idee dat ze ongewoon voedsel
hebben binnengekregen, bijvoorbeeld van een dier dat gewoonlijk
niet wordt gegeten, ook al bevat dergelijk voedsel niets dat de maag
niet zou verdragen. Wanneer braken, als een reflex, het gevolg is van
een reële oorzaak – zoals door overmatig voedsel of bedorven vlees, of
door een braakmiddel – treedt het niet onmiddellijk op, maar meestal
pas na enige tijd. Als verklaring voor het feit dat kokhalzen en braken
zo snel en makkelijk door slechts een enkele gedachte kan worden opgewekt,
rijst bij mij het vermoeden dat onze voorouders het vermogen
hebben bezeten (zoals herkauwers en sommige andere dieren nog
bezitten) om opzettelijk voedsel uit te spuwen dat hen ziek maakte of
waarvan ze dachten dat het hen ziek zou maken; en hoewel dit vermogen
voorzover het de wil betreft, verloren is gegaan, wordt het nu
door de kracht van een eertijds vaste gewoonte onwillekeurig opgeroepen
zodra men in gedachten gruwt van het idee bepaald voedsel te
hebben gegeten, of wanneer men aan iets weerzinwekkends denkt.
Dit vermoeden wordt gesteund door het feit, waarvan de heer Sutton
mij heeft overtuigd, dat de apen in de Londense dierentuin vaak braken
terwijl ze in blakende gezondheid verkeren, wat erop lijkt alsof de
handeling opzettelijk gebeurt. Aangezien de mens door middel van
taal aan zijn kinderen en aan andere mensen de kennis kan overbrengen
over voedsel dat vermeden moet worden, is het begrijpelijk dat hij
weinig aanleiding zal hebben gehad om het vermogen tot opzettelijk
braken te gebruiken, zodat dit verloren kan zijn gegaan doordat het
nooit werd gebruikt.
Daar het reukzintuig nauw verbonden is met dat van de smaak, is
het niet verrassend dat een buitengewoon vieze geur bij sommige
mensen even makkelijk aanleiding zal geven tot kokhalzen of overgeven
als de gedachte aan bedorven voedsel, en dat als gevolg daarvan
8. Duchenne meent dat door het naar buiten keren van de onderlip, de mondhoeken
naar beneden worden getrokken door de depressores anguli oris, de omlaag
trekkende mondhoekspieren. Henle (Handbuch d. Anat. des Menschen,
1858, vol. i, p. 151) concludeert dat dit totstandkomt door de musc. quadratus
menti, de vierzijdige kinspier.
[259]