het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.vi schreien
tijdens hevig blozen, worden de traanklieren soms op een vergelijkbare
manier gestimuleerd, want de ogen vullen zich dan met tranen.
Het is moeilijk te gissen hoeveel reflexbewegingen er zijn ontstaan,
maar in verband met het hier besproken voorbeeld van de activering
van de traanklieren door irritatie van het oogoppervlak, is het
misschien de moeite waard op te merken dat, toen eenmaal een of andere
oervorm gedeeltelijk op het land is gaan leven en de kans liep
stofdeeltjes in zijn ogen te krijgen, deze deeltjes veel irritatie zouden
veroorzaken als ze niet zouden worden uitgespoeld. En op basis van
het beginsel van de uitstraling van zenuwenergie naar aangrenzende
zenuwcellen, zullen de traanklieren tot afscheiding van vocht zijn
aangezet. Daar dit vaak zal zijn opgetreden en daar zenuwenergie
makkelijk langs gebruikelijke kanalen stroomt, zal uiteindelijk een
geringe irritatie voldoende zijn geworden om een onbelemmerde afscheiding
van tranen te veroorzaken.
Zo gauw hierdoor, of om een andere reden, een dergelijke reflex
was vastgelegd en makkelijk zou kunnen optreden, konden ook andere
aan het oogoppervlak toegediende prikkels – bijvoorbeeld een koude
luchtstroom, een traag verlopende ontsteking, of een klap op de
ogen – een rijkelijke afscheiding van tranen veroorzaken, en we weten
dat dit het geval is. De klieren worden ook tot activiteit aangezet door
irritatie van aangrenzende plaatsen. Dus wanneer de neusgaten door
scherpe dampen geïrriteerd raken, worden er overvloedig tranen afgescheiden,
ook al worden de oogleden stevig gesloten gehouden. En
ditzelfde gebeurt na een dreun op de neus, bijvoorbeeld met een bokshandschoen.
Een pijnlijke mep op het gelaat heeft hetzelfde resultaat,
zoals ik heb waargenomen. In deze laatste voorbeelden is de afscheiding
van tranen een incidenteel resultaat zonder enig direct nut. Aangezien
al deze delen van het gelaat, inclusief de traanklieren, zijn voorzien
van aftakkingen van dezelfde zenuw, te weten de vijfde, is het in
zekere mate begrijpelijk dat de gevolgen van het prikkelen van een
van de aftakkingen zich zal verspreiden naar de zenuwcellen of wortels
van de andere aftakkingen.
De inwendige delen van het oog werken, onder bepaalde voorwaarden,
eveneens reflexmatig op de traanklieren. De heer Bowman
was zo vriendelijk mij de volgende uiteenzetting toe te zenden, maar
het onderwerp is zeer ingewikkeld, daar alle onderdelen van het oog
zo nauw met elkaar in verband staan en zo gevoelig zijn voor allerlei
prikkels. Een sterke lichtstraal die inwerkt op een netvlies dat in een
normale toestand verkeert, zal gewoonlijk een zeer geringe tranenvloed
tot gevolg hebben, maar bij ongezonde kinderen met kleine,
[171]