het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.ii het beginsel van antithese
ontbloten of dreigend met zijn horens te zwaaien, of door het uitstoten
van woeste geluiden.
Aangezien het vermogen tot onderlinge communicatie bij veel
dieren stellig zeer nuttig is, is er a priori niets onwaarschijnlijks in de
vooronderstelling dat gebaren, die duidelijk tegengesteld zijn aan de
gebaren waarmee bepaalde gevoelens gewoonlijk tot uitdrukking komen,
in het begin opzettelijk werden gebruikt onder invloed van een
tegengestelde gemoedstoestand. Het feit dat die gebaren nu aangeboren
zijn, kan geen geldig bezwaar zijn tegen het idee dat ze in eerste instantie
met opzet werden gemaakt, want als ze vele generaties achtereen
zijn toegepast, zullen ze uiteindelijk waarschijnlijk erfelijk zijn
geworden. Niettemin is het, zoals we dadelijk zullen zien, zeer de
vraag of de voorbeelden die onder de onderhavige rubriek van antithese
vallen, op deze wijze zijn ontstaan.
Bij conventionele, niet-aangeboren signalen, zoals die welke door
doofstommen en primitieve stammen worden gebruikt, heeft het beginsel
van tegengesteldheid of antithese ten dele een rol gespeeld. De
cisterciënzer monniken meenden dat het zondig was om te spreken;
en omdat ze zich niet konden onthouden van alle vormen van communicatie,
bedachten zij een gebarentaal waarin het beginsel van tegengesteldheid
gebruikt schijnt te zijn. 2 Dr. Scott van het Exeter-instituut
voor doofstommen schrijft mij dat “tegenstellingen op grote
schaal worden gebruikt bij het onderwijs aan doofstommen, die daar
een direct gevoel voor hebben”. Niettemin heeft het mij verrast hoe
weinig onmiskenbare voorbeelden kunnen worden aangevoerd. Dit
hangt ten dele samen met het feit dat alle signalen veelal een of andere
natuurlijke oorsprong hebben gehad, en ten dele met de gewoonte
van doofstommen en primitieven om hun signalen zo veel mogelijk te
verkorten omwille van de snelheid. 3 De natuurlijke bron of herkomst
is dus vaak twijfelachtig geworden of is geheel verloren gegaan; en dit
is eveneens het geval met de gesproken taal.
2. De heer Tylor geeft een uiteenzetting van de gebarentaal van de Cisterciënzers
in zijn Early History of Mankind (2 e edit., 1870, p. 40), en maakt een aantal opmerkingen
over het beginsel van tegenovergestelde gebaren.
3. Zie over dit onderwerp Dr. W.R. Scotts interessante boek, The Deaf and
Dumb, 2 e ed., 1870, p. 12. Hij zegt: “Het samentrekken van natuurlijke gebaren
tot veel kortere gebaren dan voor natuurlijke uitdrukkingen is vereist, is
bij doofstommen heel gewoon. Een samengetrokken gebaar is vaak zo verkort
dat bijna alle gelijkenis met het natuurlijke gebaar verloren is gegaan, terwijl
het voor de doofstommen die er gebruik van maken, nog steeds de kracht van
de oorspronkelijke uitdrukking heeft.”
[62]