het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.ix besluitvaardigheid
een van zijn schouders op te trekken en er een kleine achterwaartse
beweging mee te maken, waarna het zijn hele lichaam wegdraaide.
Besluitvaardigheid of vastberadenheid
Het stevig sluiten van de mond geeft het gelaat een uitdrukking van
vastberadenheid of besluitvaardigheid. Vastberaden mensen hebben
vermoedelijk nooit een openstaande mond gehad. Daarom wordt
over het algemeen een kleine en zwakke onderkaak, die duidelijk
schijnt te maken dat de mond doorgaans niet krachtig gesloten is, dan
ook beschouwd als een kenmerk van een zwak karakter. Een aanhoudende
inspanning van welke soort ook, hetzij lichamelijk of geestelijk,
houdt vroegere vastberadenheid in; en als kan worden aangetoond dat
de mond vóór en tijdens een zware en langdurige inspanning van het
spierstelsel meestal met kracht wordt gesloten, dan zal door het beginsel
van associatie de mond vrijwel zeker worden gesloten zodra er een
standvastig besluit zal zijn genomen. Nu hebben verscheidene waarnemers
opgemerkt dat iemand die aan een of andere hevige spierinspanning
begint, altijd eerst zijn longen uitzet met lucht en ze dan
weer samendrukt door een krachtige contractie van de borstspieren,
en dat de mond krachtig gesloten moet zijn om dit te bereiken. Bovendien
zal hij, wanneer hij wordt gedwongen om adem te halen, zijn
borstkas steeds zo ver mogelijk uitgezet houden.
Er zijn verschillende oorzaken voor deze handelwijze genoemd.
Sir C. Bell stelt 13 dat de borstkas door lucht wordt uitgezet en op zulke
momenten uitgezet blijft om een constante steun te geven aan de spieren
die eraan zijn vastgehecht. Vandaar, zo merkt hij op, dat wanneer
twee mannen in een dodelijk gevecht zijn verwikkeld, er meestal een
vreselijke stilte heerst die alleen wordt verbroken door een sterk gesmoorde
ademhaling. Er heerst stilte omdat het ontsnappen van lucht
door het uiten van welk geluid ook de ondersteuning van de armspieren
zou doen verminderen. Als er een kreet is te horen, aannemende
dat de strijd in het donker plaatsvindt, dan weten we direct dat een van
de twee in wanhoop de strijd heeft opgegeven.
Gratiolet geeft toe 14 dat als iemand tot het uiterste moet gaan in een
gevecht met iemand anders, of als hij een zwaar gewicht meetorst, of
langdurig dezelfde geforceerde houding moet aannemen, hij per se
eerst diep moet inademen en dan moet stoppen met ademen, maar hij
13. Anatomy of Expression, p. 190.
14. De la Physionomie, pp. 118-21.
[236]
[237]