het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.viii lachen
chen of glimlachen hoofdzakelijk louter een uiting van geluk of
vreugde is. Dr. Crichton Browne, aan wie ik, zoals in zo vele andere
gevallen, dank ben verschuldigd voor de informatie uit zijn rijke ervaring,
deelde me mee dat bij idioten het lachen de meest overheersende
en meest voorkomende emotionele uiting is. Veel idioten zijn nors,
lichtgeraakt, rusteloos, in een bedroefde geestestoestand of uiterst flegmatiek,
en deze types lachen nooit. Anderen lachen regelmatig op een
zeer zinloze manier. Zo beklaagde een idiote jongen, die niet kon praten,
zich door middel van gebaren bij Dr. Browne over het feit dat een
andere jongen van de inrichting hem een blauw oog had geslagen, en
dit ging vergezeld van “lachsalvo’s, terwijl zijn gelaat een en al glimlach
was”. Er is een andere grote groep van idioten die voortdurend
vrolijk of goedgemutst zijn, en die constant lachen of glimlachen. 3
Hun gelaat vertoont vaak een stereotiepe glimlach, en zodra er voedsel
voor hen wordt neergezet of wanneer ze worden geliefkoosd, heldere
kleuren te zien krijgen of muziek horen, neemt hun vrolijkheid toe en
gaan ze grijnzen, gniffelen of giechelen. Sommigen van hen lachen
meer dan normaal als ze heen en weer lopen of een poging doen om
hun spieren in te inspannen. De vrolijkheid van de meeste van deze
idioten kan, zoals Dr. Browne opmerkt, onmogelijk zijn geassocieerd
met duidelijke ideeën: ze voelen zich eenvoudigweg prettig, en drukken
dit uit door te lachen of te glimlachen. Bij imbecielen die een hoger
geestelijk niveau hebben, schijnt persoonlijke ijdelheid de meest
voorkomende oorzaak van het lachen te zijn, en op de tweede plaats
plezier als gevolg van een lovende opmerking over hun gedrag.
Bij volwassen mensen wordt het lachen om geheel andere redenen
opgewekt dan in hun kindertijd, maar deze opmerking is amper van
toepassing op het glimlachen. In dit opzicht is lachen analoog aan
schreien, dat bij volwassenen vrijwel altijd beperkt blijft tot geestelijke
ontreddering, terwijl het bij kinderen wordt opgewekt door lichamelijke
pijn of elk ander lijden, maar ook door angst of woede. Er zijn
veel merkwaardige discussies gepubliceerd over de oorzaken van het
lachen van volwassenen. Het onderwerp is uitzonderlijk ingewikkeld.
De meest voorkomende oorzaak schijnt iets ongerijmds of onverklaarbaars
te zijn, iets dat verbazing en enig superioriteitsgevoel oproept bij
de lacher die in een blije stemming verkeert. 4 De omstandigheden
3. Zie ook de heer Marshall, in Phil. Transact., 1864, p. 526.
4. De heer Bain (The Emotions and the Will, 1865, p. 247) geeft een lange en belangrijke
verhandeling over het lachwekkende. Het citaat dat hierboven is gegeven
over het lachen van de goden, is uit dit werk afkomstig. Zie ook Mandeville,
The Fable of the Bees, vol. ii, p. 168.
[200]