het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.vi schreien
trokken en rollen de tranen langs de wangen. Zelfs na een gewone
hoestbui moet vrijwel iedereen zijn ogen wrijven. Bij hevig braken of
kokhalzen worden de oogspieren, zoals ik uit eigen ervaring weet en
bij anderen heb gezien, ook krachtig aangespannen en vloeien de tranen
soms vrijelijk langs de wangen. Iemand suggereerde mij dat dit
misschien te wijten is aan een prikkelende stof, die in de neusgaten
wordt gebracht en door een reflexwerking de afscheiding van tranen
veroorzaakt. Dus vroeg ik een van mijn informanten, een chirurg,
aandacht te besteden aan de gevolgen van kokhalzen als er niets uit de
maag wordt gebraakt. Door een vreemd toeval kreeg hij de volgende
ochtend zelf een kokhalsaanval en observeerde drie dagen daarna een
vrouw die eenzelfde aanval onderging. Hij is er zeker van dat in geen
van beide gevallen ook maar de geringste hoeveelheid maaginhoud
werd uitgestoten, en toch werden de spieren rond de ogen krachtig samengetrokken
en vloeiden er tranen. Ik kan verder nadrukkelijk bevestigen
dat, wanneer de buikspieren met ongewone kracht in een
neerwaartse richting op het darmkanaal inwerken, deze oogspieren
zich ook krachtig spannen en dat er tegelijkertijd rijkelijk tranen worden
afgescheiden.
Gapen begint met een diepe inademing, gevolgd door een lange en
krachtige uitademing, terwijl tegelijkertijd bijna alle lichaamsspieren
sterk worden gespannen, inclusief die rondom de ogen. Tijdens deze
handeling worden vaak tranen afgescheiden en ik heb die zelfs wel
langs de wangen zien rollen.
Regelmatig heb ik waargenomen dat als mensen zich krabben op
een of andere plek die onverdraaglijk jeukt, zij krachtig hun ogen sluiten.
Maar ik geloof niet dat ze eerst diep ademhalen en dan krachtig
uitademen, en ik heb nooit gezien dat de ogen zich dan vullen met tranen,
maar ik durf niet met zekerheid te beweren dat dit niet gebeurt.
Het krachtig sluiten van de oogleden is misschien niet meer dan een
onderdeel van de algemene handeling die vrijwel alle lichaamsspieren
tegelijkertijd stijf doet worden. Het is heel anders dan het kalme sluiten
van de ogen dat, zoals Gratiolet opmerkt 19 , vaak optreedt bij het
ruiken van een heerlijke geur of het proeven van een verrukkelijk
hapje, en dat vermoedelijk is ontstaan door de wens elke verstorende
indruk via de ogen buiten te sluiten.
Professor Donders schrijft mij in de volgende woorden: “Ik heb
een aantal gevallen waargenomen van een zeer vreemde aandoening,
19. De la Physionomie, 1865, p. 217.
[165]
[166]