het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[207]
[208]
gevoelsuitdrukking van vreugde: hfst.viii
verliezen. Ik herinner me dat ik eens een man zag, die door aanhoudende
en zware inspanningen op een zeer warme dag volkomen uitgeput
was, en van wie een omstander zei dat zijn ogen leken op die
van een gekookte kabeljauw.
Laten we terugkeren naar de geluiden die bij het lachen worden
voortgebracht. We kunnen op een vage manier begrijpen hoe het uitbrengen
van een of ander geluid op natuurlijke wijze geassocieerd kan
worden met een genoeglijke stemming, want in een groot deel van
het dierenrijk worden vocale of instrumentale geluiden gebruikt, hetzij
als een roep of als een bekoringsmiddel van de ene sekse voor de andere.
Ze worden ook toegepast als een middel om vreugde uit te drukken
bij een hereniging van ouders met hun kroost, of van leden die tot
eenzelfde sociale leefgemeenschap behoren. Maar waarom de lachgeluiden
die mensen uiten als ze blij zijn, het speciale, zich herhalende
karakter hebben, weten we niet. Niettemin kunnen we zien dat ze van
nature volkomen anders zijn dan het gekrijs of geschreeuw uit ontreddering.
En daar bij het voortbrengen van deze laatste geluiden de uit -
ademing lang en ononderbroken is, terwijl de inademing kort en hortend
is, zouden we mogen verwachten dat bij het uiten van geluiden
van vreugde de uitademingen kort en hortend zijn, en de inademingen
juist langer; en dit is inderdaad het geval.
Even duister is het waarom bij een gewone lach de mondhoeken
worden teruggetrokken en de bovenlip omhooggaat. De mond moet
niet tot het uiterste worden geopend, want als dat gebeurt tijdens een
krampachtige heftige lachbui, wordt er nauwelijks enig geluid voortgebracht,
of het geluid verandert van toon en lijkt diep uit de keel te
komen. De ademhalingsspieren en ook de spieren van de ledematen
gaan tegelijkertijd snelle trillende bewegingen produceren. De onderkaak
neemt vaak deel in deze beweging, en hierdoor wordt voorkomen
dat de mond wijd opengaat. Maar omdat er een omvangrijke
hoeveelheid geluid moet worden uitgestort, moet de mondopening
groot zijn, en om dit te bereiken worden misschien de mondhoeken
ingetrokken en gaat de bovenlip omhoog. Hoewel we nauwelijks een
verklaring hebben voor de vorm van de mond bij het lachen waarbij
rimpels onder de ogen worden gevormd, noch voor het speciale zich
herhalende geluid bij het lachen, en evenmin voor het trillen van de
kaken, mogen we niettemin concluderen dat al deze gevolgen zijn toe
te schrijven aan een of andere gewone oorzaak. Want ze zijn bij allerlei
verschillende verscheidene soorten apen kenmerkende en expressieve
uitingen van een tevreden gemoedstoestand.
Er kan een trapsgewijze reeks worden waargenomen van hevig