het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[367]
slotopmerkingen hfst.xiv
van verschillende gelaatsspieren door verschillende mensen, al naargelang
hun specifieke aanleg, waardoor de ontwikkeling van die spieren
mogelijk vergroot is, en aldus de lijnen of plooien van het gelaat die
het gevolg zijn van de gebruikelijke contractie, dieper en opvallender
zijn geworden. De spontane uitdrukking van een emotie wordt versterkt
door uitwendige tekenen. Anderzijds worden onze emoties verzacht
door het onderdrukken, in zoverre dit mogelijk is, van de uitwendige
tekenen. 5 Hij die zijn heftige gebaren de vrije loop laat, zal
zijn razernij vergroten; hij die zijn tekenen van angst niet in bedwang
houdt, zal de angst in veel heviger mate ervaren; en hij die passief blijft
bij een overweldigend verdriet, verliest elke reële kans op het terugkrijgen
van de geestelijke veerkracht. Deze gevolgen vloeien ten dele
voort uit de nauwe relatie die er tussen vrijwel alle emoties en hun uitwendige
manifestering bestaat, en dele uit de directe invloed die een
inspanning op het hart, en dus op de hersenen uitoefent. Zelfs het simuleren
van een emotie kan haar in onze geest opwekken. Shakespeare,
die door zijn wonderbaarlijke kennis van de menselijke geest een expert
genoemd mag worden, zegt:
“Is het niet gruwelijk dat die speler daar
Slechts in een dichtstuk, in een droom van hartstocht,
Zijn ziel zo dwingen kon naar zijn verbeelding,
Dat door die prikkel zijn gezicht lijkbleek werd,
Zijn ogen nat, zijn trekken radeloos,
Zijn stem gebroken, en zijn hele houding
’t Verhaal tot leven wekte? En dat om niets!”
Hamlet, ii, 2
We hebben gezien dat het bestuderen van de theorie van het uitdrukken
van emoties in zekere mate een bevestiging is van de conclusie dat
de mens uit een of andere lagere dierlijke vorm is ontstaan, en een ondersteuning
vormt voor het geloof dat de verschillende rassen een specifieke
of subspecifieke eenheid vormen. Maar naar mijn oordeel was
een dergelijke bevestiging nauwelijks nodig. We zagen ook dat het
uitdrukken van gevoelens op zich, of de taal van de emoties, zoals het
soms wordt genoemd, zeker van belang is voor het welzijn van de
mensheid. Het zo veel mogelijk begrijpen van de bron of de oor-
5. Gratiolet (De la Physionomie, 1865, p. 66) benadrukt de juistheid van deze conclusie.