het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[310]
hoofdstuk xiii
Op zichzelf gerichte aandacht – schaamte –
verlegenheid – zedigheid: blozen
De essentie van een blos – erfelijkheid – de lichaamsdelen die
er het meest bij betrokken zijn – het blozen bij verschillende
mensenrassen – ermee gepaard gaande gebaren – geestelijke
verwarring – oorzaken van het blozen – op zichzelf gerichte
aandacht als het fundamentele element – verlegenheid –
schaamte wegens overtreding van morele normen en
conventionele regels – zedigheid – theorie over het blozen –
korte samenvatting
Blozen is de meest bijzondere en meest menselijke van alle uitdrukkingen.
Apen worden rood bij gevoelsuitbarstingen, maar er zou een
overweldigende hoeveelheid bewijsmateriaal nodig zijn om ons te
doen geloven dat elk dier kan blozen. Het rood worden van het gelaat
door een blos ontstaat door verslapping van de spieromhulsels van de
kleine slagaders, waardoor de haarvaten met bloed worden gevuld, en
dit hangt af van de activatie van het juiste vasomotorische centrum.
Ongetwijfeld zal de hele bloedsomloop worden geactiveerd indien er
tegelijkertijd sprake is van grote geestelijke agitatie, maar het is niet aan
de hartwerking toe te schrijven dat het netwerk van de kleine vaatjes
die het gelaat bedekken, bij schaamte vol lopen met bloed. We kunnen
een lach opwekken door het kietelen van de huid; geschrei of een
frons door een klap; bevingen door de angst voor pijn, enzovoort;
maar we kunnen, zoals Dr. Burgess opmerkt 1 , op geen enkele fysieke
wijze – dat wil zeggen door geen enkele inwerking op het lichaam –
een blos teweegbrengen. Hiertoe moet de geest zijn aangedaan. Blo-
1. The Physiology or Mechanism of Blushing, 1839, p. 156. Ik heb in dit hoofdstuk
veel aanleiding uit dit werk te citeren.