het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.iii werking van het zenuwstelsel
pels langs de buik en de binnenkant van de dijen heeft zien lopen. Hij
heeft dat waargenomen zonder dat ze zich hevig verzetten, wat een
verklaring voor het zweten zou kunnen zijn geweest. Het hele lichaam
van het vrouwtjesnijlpaard, dat al eerder ter sprake is gekomen,
was overdekt met roodgekleurd zweet tijdens de geboorte van haar
jong. Hetzelfde geldt bij grote angst. Genoemde dierenarts heeft herhaaldelijk
paarden om deze reden zien zweten; verder heeft de heer
Bartlett het bij de rinoceros gezien, en ook bij de mens is het een bekend
verschijnsel. De oorzaak van het uitbreken van zweet in dergelijke
gevallen is nog geheel onbegrepen, hoewel sommige fysiologen
denken dat het in verband staat met de verminderde kracht van de circulatie
in de haarvaten of capillairen. Bovendien weten we dat het vasomotorische
stelsel, dat deze capillaire circulatie reguleert, sterk wordt
beïnvloed door de geest. De bewegingen van bepaalde gelaatsspieren
bij zware pijnen en als gevolg van andere emoties kunnen het best
worden besproken bij de behandeling van de bijzondere gevoels -
uitdrukkingen van de mens en van de lagere dieren.
We zullen ons nu richten op de kenmerkende symptomen van razernij.
Als gevolg van deze krachtige emotie is de werking van het hart
sterk verhoogd 9 of sterk verstoord. Het gelaat loopt rood aan of wordt
paars door het vertraagde terugvloeien van het bloed, of het wordt dodelijk
bleek. Het ademhalen gaat moeizaam, de borstkas gaat hevig op
en neer en de uitgezette neusvleugels trillen. Vaak trilt het hele lichaam.
Het spraakvermogen is aangedaan. De tanden worden op elkaar
geklemd of geknarst, en het spierstelsel wordt gewoonlijk aangezet
tot heftige, bijna uitzinnige activiteit. Maar de gebaren van iemand
in een dergelijke toestand zijn meestal anders dan het doelloze gekronkel
en geworstel van iemand die een hevige pijnaanval heeft, omdat
deze bewegingen meer of minder duidelijk het wegslaan van, of het
vechten tegen, een vijand symboliseren.
Al deze tekenen van razernij lijken voor een groot gedeelte, en
sommige misschien geheel, veroorzaakt te worden door de directe
werking van het geprikkelde sensorium. Maar allerlei soorten dieren
hebben altijd, evenals hun voorouders, hun uiterste krachten aangewend
om te vechten en zichzelf te verdedigen als ze door een vijand
werden aangevallen of bedreigd. Alleen als een dier zich op deze wijze
9. Ik ben de heer A.H. Garrod zeer dankbaar dat hij mij heeft attent gemaakt op
Lorains boek over de hartslag, waarin een sfygmogram staat van een vrouw tijdens
een woedeaanval, en dat sterk verschilt wat betreft de snelheid en andere
kenmerken van de polsslag met die van de vrouw in normale toestand.
[74]