het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hoofdstuk i
Algemene beginselen van
het uitdrukken van emoties
Het vaststellen van de drie hoofdbeginselen – het
eerste beginsel – nuttige handelingen worden een
gewoonte door de associatie met bepaalde
gemoedstoestanden, en worden uitgevoerd ook al zijn
ze niet altijd nodig – de kracht der gewoonte –
erfelijkheid – geassocieerde gewoontebewegingen bij
de mens – reflexbewegingen – de overgang van
gewoonten naar reflexen – geassocieerde
gewoontebewegingen bij lagere dieren –
slotopmerkingen
Ik wil beginnen met het noemen van de drie beginselen die, naar
mijn mening, de meeste onwillekeurige uitdrukkingen en gebaren
kunnen verklaren, die bij mensen en lagere dieren totstandkomen onder
invloed van uiteenlopende emoties en gewaarwordingen. 1 Ik ben
echter pas tot deze drie beginselen gekomen na het afronden van mijn
waarnemingen. In dit hoofdstuk en in de twee volgende hoofdstukken
worden de algemene aspecten ervan bediscussieerd. Hierbij zal gebruik
worden gemaakt van feiten die zowel bij mensen als bij lagere
dieren zijn waargenomen, maar de laatstgenoemde feiten verdienen de
voorkeur, omdat ze ons minder makkelijk kunnen misleiden. In het
vierde en vijfde hoofdstuk zal ik de bijzondere gevoelsuitdrukkingen
beschrijven van een aantal lagere dieren, en in de hoofdstukken daarna
die van de mens. Zo zal iedereen in staat zijn zelf te beoordelen in hoe-
1. De heer Herbert Spencer (Essays, tweede reeks, 1863, p. 138) heeft een duidelijk
onderscheid gemaakt tussen emoties en gewaarwordingen, waarbij de laatste
worden “geproduceerd binnen onze lichaamsstructuur”. Hij beschouwt
emoties zowel als gewaarwordingen als gevoelens.
[27]