het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.x1 schuldgevoel
op de grond spuwen” 10 , en kapitein Speedy vertelde me dat dit ook het
geval is bij de Abessijnen. De heer Geach zegt dat bij de Maleiers op
Malakka het uiten van afschuw “overeenkomt met iets uitspugen”, en
bij de inwoners van Vuurland is, volgens de heer Bridges, “naar iemand
spugen de grootste blijk van verachting”.
Ik heb afschuw nooit duidelijker uitgedrukt gezien dan op het gelaat
van een van mijn kinderen, toen die vijf maanden oud voor het
eerst wat koud water in zijn mond kreeg, en een maand later een stukje
van een rijpe kers. Die weerzin werd getoond doordat de lippen en
de gehele mond een vorm aannamen waardoor de inhoud snel naar
buiten kon lopen of vallen, terwijl bovendien de tong werd uitgestoken.
Deze bewegingen gingen vergezeld van een lichte huivering. Het
was eens te meer komisch, omdat ik betwijfelde of het kind echte afschuw
voelde – de ogen en het voorhoofd drukten eerder verrassing
en aandacht uit. Het uitsteken van de tong bij het uit de mond laten
vallen van iets vies zou kunnen verklaren, waarom wereldwijd het uit
de mond laten hangen van de tong dient als een teken van verachting
en haat. 11
We hebben nu gezien dat geringschatting, minachting, verachting
en afschuw op allerlei verschillende manieren door bewegingen van
het gelaat en uiteenlopende gebaren tot uitdrukking komen en dat ze
over de hele wereld gelijk zijn. Ze bestaan allemaal uit handelingen die
het uitspuwen of buitensluiten weergeven van iets reëels dat we onaangenaam
of afschuwelijk vinden, maar dat geen andere sterke emoties,
zoals razernij of grote angst, bij ons opwekt. En zodra zich een
analoge gewaarwording in onze geest aandient, worden er door de
kracht van de gewoonte en associatie vergelijkbare handelingen uitgevoerd.
Jaloezie, afgunst, hebzucht, wraak, achterdocht, oneerlijkheid, geniepigheid,
schuldgevoel, ijdelheid, verwaandheid, eerzucht, hoogmoed, bescheidenheid,
enzovoort
Het is twijfelachtig of bovenstaande ingewikkelde geestestoestanden
duidelijk gemaakt kunnen worden door vaste uitdrukkingsvormen,
die voldoende verschillend zijn om beschreven of afgebakend te wor-
10. Beide citaten zijn afkomstig van de heer H. Wedgwood, On the Origin of
Language, 1866, p. 75.
11. De heer Tylor (Early Hist. of Mankind, 2 e ed., 1870, p. 52) beweert dat dit het
geval is, en hij voegt eraan toe dat “het niet duidelijk is waarom dit zo zou
zijn”.
[262]