het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.x hoon en uitdaging
weging. De mondhoek wordt een beetje naar achteren getrokken en
tegelijkertijd wordt het buitenste deel van de bovenlip opgetrokken
door een spier, die evenwijdig aan en vlakbij de neus loopt, waardoor
de hoektand aan die kant van het gelaat zichtbaar wordt. De contractie
van deze spier veroorzaakt een duidelijke plooi op de wang en sterke
rimpels onder het oog, speciaal aan de binnenhoek. Deze beweging is
gelijk aan die van een grauwende hond, want een hond die doet alsof
hij gaat vechten, trekt zijn lip vaak slechts aan één kant op, namelijk de
kant die op zijn tegenstander gericht is. Ons woord sneer [hoon] is in
feite hetzelfde als snarl [grauwen], wat oorspronkelijk snar was ‘waabij
de l de handeling impliceert. 16
Ik geloof dat we een spoor van deze uitdrukking kunnen zien in
wat een spottende of sardonische glimlach wordt genoemd. De lippen
worden dan op elkaar of bijna op elkaar gehouden, terwijl één mondhoek
wordt opgetrokken in de richting van de bespotte persoon; en
dit optrekken van een mondhoek maakt deel uit van een echte grijns -
lach. Hoewel sommige mensen meer aan de ene dan aan de andere
kant van hun gezicht glimlachen, is het niet eenvoudig te begrijpen
waarom in geval van spot de glimlach, indien deze echt is, meestal beperkt
blijft tot die ene kant. Ik heb bij die gelegenheden ook een lichte
trilling gezien van de spier die het buitenste deel van de bovenlip
optrekt. Deze beweging zou, indien ten volle uitgevoerd, de hoektand
hebben ontbloot en zo een echte grijns tot gevolg hebben gehad.
De heer Bulmer, een Australische missionaris in een afgelegen deel
van Gippsland, zegt in antwoord op mijn vraag over het ontbloten van
de hoektand aan één kant: “Mijn bevinding is dat de inboorlingen, als
ze tegen elkaar grauwen, spreken met gesloten tanden, een naar één
kant opgetrokken bovenlip en een algeheel boze gelaatsuitdrukking;
maar ze kijken rechtstreeks naar de aangesproken persoon.” Drie andere
waarnemers in Australië, één in Abessinië en één in China beantwoorden
mijn vraag over dit onderwerp bevestigend, maar aangezien
de uitdrukking zelden voorkomt en zij niet in details treden, durf ik
hen niet onvoorwaardelijk te vertrouwen. Het is echter geenszins onwaarschijnlijk
dat deze dierlijke uitdrukking algemener voorkomt bij
primitieve dan bij geciviliseerde rassen. De heer Geach is een waarnemer
die volledig vertrouwd kan worden, en hij heeft het éénmaal gezien
bij een Maleier in het binnenland van Malakka. De Eerwaarde
16. Hensleigh Wedgwood, ‘Dictionary of English Etymology’, 1865, vol. iii, pp.
240, 243.
[252]