het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.x1 verachting
woonlijk gepaard gaat met een licht snuivende of [nasale] uitademing.
Al deze handelingen zijn gelijk aan die welke we toepassen als we een
irriterende geur bespeuren, die we willen buitensluiten of terugdrijven.
In uitzonderlijke gevallen, zo merkt Dr. Piderit op 4 , brengen we
beide lippen, of alleen de bovenlip, naar voren en omhoog, alsof we de
neusgaten met een klep afsluiten, waardoor ook de neus omhooggaat.
We schijnen de geminachte persoon te willen zeggen dat hij hinderlijk
ruikt 5 , zoals we hem op ongeveer dezelfde manier door het gedeeltelijk
sluiten van onze oogleden of door het wegdraaien van ons gezicht,
duidelijk maken dat hij het niet waard is om aangekeken te worden.
Men moet echter niet veronderstellen dat zulke ideeën ons werkelijk
door het hoofd schieten als we onze verachting tonen. Maar aangezien
er telkens, bij het ruiken of zien van iets onaangenaams, dit soort handelingen
zijn uitgevoerd, zijn ze gewoon geworden of ingeprent, en
worden ze nu in elke overeenkomstige gemoedstoestand gebruikt.
Er zijn verscheidene andere kleine gebaren die wijzen op verachting,
bijvoorbeeld ‘het knippen met de vingers’. Dit, zo merkt de heer
Taylor op 6 , “is niet erg begrijpelijk in de vorm waarin we het meestal
zien. Maar als we doorhebben dat deze bewegingen, indien zeer voorzichtig
gemaakt, alsof men een nietig voorwerp met duim en vinger
wegveegt of met de duimnagel en de wijsvinger wegtikt, gewone en
begrijpelijke gebaren zijn voor doofstommen, waarmee iets kleins,
onbeduidends of verachtelijks wordt bedoeld, dan lijkt het alsof wij
een volkomen natuurlijke handeling overdreven en aangepast hebben,
zodat de oorspronkelijke betekenis niet meer zichtbaar is.” Dit gebaar
wordt op een merkwaardige manier vermeld door Strabo. De heer
Washington Matthews deelde me mee dat de Dakota-indianen in
Noord-Amerika verachting niet alleen tonen door bewegingen van
het gelaat, zoals hierboven beschreven, maar “traditioneel door de ge-
achterste gedeelte.” Daarna verklaart hij de oorzaak van deze beweging. Wanneer
we, anderzijds, een geur willen buitensluiten, dan zal de contractie, naar
ik veronderstel, alleen het buitenste deel van de neusgaten betreffen.
4. Mimik und Physiognomik, p. 84, p. 93. Gratiolet (ibid. p. 115) heeft vrijwel dezelfde
visie als Dr. Piderit ten aanzien van het uitdrukken van verachting en afschuw.
5. Geringschatting (scorn) impliceert een nadrukkelijke vorm van verachting, en
een oorspronkelijke betekenis van het Engelse woord scorn zou ‘drek’ of
‘vuil’ zijn (Wedgwood, Dict. of English Etymology, vol. iii, p. 125). Iemand die
geringschattend wordt afgewezen, wordt dus behandeld als vuil.
6. Early History of Mankind, 2 e edit., 1870, p. 45.
[257]