het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[239]
hoofdstuk x
Haat en woede
Haat – razernij en gevolgen daarvan op de
lichaamsgesteldheid – het ontbloten van de tanden – razernij
bij geestelijk gestoorden – woede en verontwaardiging –
zoals tot uitdrukking komt bij verschillende mensenrassen –
hoon en uitdaging – het ontbloten van de hoektand aan één
kant van het gelaat
Als wij te lijden hebben gehad, of verwachten te zullen lijden, van
een of ander letsel dat iemand ons opzettelijk heeft toegebracht – of
van iemand die op een andere manier agressief is tegen ons – dan krijgen
wij een afkeer van die persoon. En afkeer kan makkelijk uitgroeien
tot haat. Zolang we zulke gevoelens in geringe mate ervaren, komen
ze niet tot uitdrukking in lichaamsbewegingen of gelaatstrekken,
behalve misschien door een zekere ernst in ons gedrag of een lichte
slechtgehumeurdheid. Er zijn echter maar weinig mensen die lang
over een gehaat persoon kunnen nadenken zonder symptomen van
verontwaardiging of razernij te voelen en te tonen. Als we de agressieve
persoon onbeduidend vinden, ervaren we alleen maar minachting
of verachting, maar als hij uiterst krachtig is, dan gaat de haat over in
grote angst, zoals wanneer een slaaf denkt aan een wrede meester, of
een primitief mens aan een bloeddorstige, kwaadaardige god. 1 Het
merendeel van onze emoties is zo nauw verbonden met de uitdrukking
ervan dat ze nauwelijks voorkomen als het lichaam passief is, aangezien
de aard van de gevoelsuitdrukking hoofdzakelijk afhangt van de
aard van de handelingen, die in deze speciale gemoedstoestand uit gewoonte
werden uitgevoerd. Zo kan bijvoorbeeld iemand die weet dat
1. Zie enige opmerkingen van deze strekking door de heer Bain, The Emotions
and the Will, 2 e edit., 1865, p. 127.