het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

[201]
gevoelsuitdrukking van vreugde: hfst.viii
moeten niet van tijdelijke aard zijn: een arme man zal nooit lachen of
glimlachen als hij plotseling hoort, dat hij een groot fortuin heeft
geërfd. Als het gemoed sterk wordt geprikkeld door aangename gevoelens,
en er doet zich een kleine onverwachte gebeurtenis of gedachte
voor, dan wordt, zoals de heer Spencer opmerkt 5 , “een grote
hoeveelheid zenuwenergie niet besteed aan het produceren van een
equivalente hoeveelheid nieuwe gedachten en emoties die in wording
zijn, maar wordt haar toevoer plotseling onderbroken”... “De overmaat
moet zich in een andere richting uitstorten, en er zal een stroming
op gang komen vanuit de motorische zenuwen naar verscheidene
groepen spieren, die de halfkrampachtige bewegingen die wij lachen
noemen, zullen voortbrengen.” Een dergelijk soort waarneming werd
door een correspondent tijdens de recente belegering van Parijs gedaan,
namelijk dat Duitse soldaten die hevig opgewonden waren door
de blootstelling aan zeer groot gevaar, bijzonder geneigd waren om bij
de kleinste grap in luid gelach uit te barsten. Zo kan ook een onverwachte
gebeurtenis bij jonge kinderen die op het punt staan om te
gaan huilen, een huilbui soms plotseling doen veranderen in lachen,
iets dat kennelijk even goed kan dienen om hun overtollige zenuwenergie
te verbruiken.
Men zegt dat de verbeelding soms wordt gekieteld door een lachwekkend
idee, en dit zogenoemde kietelen van de geest komt merkwaardig
overeen met dat van het lichaam. Iedereen weet hoe onmatig
kinderen kunnen lachen en hoe hun hele lichaam zich krampachtig samentrekt
als ze worden gekieteld. Zoals we al zagen, uiten ook mens -
apen als ze worden gekieteld, met name onder de oksels, een herhaald
geluid dat overeenkomt met ons lachen. Toen ik met een stukje papier
de voetzool aanraakte van een van mijn kinderen, die pas zeven dagen
oud was, werd het voetje plotseling weggetrokken en krulden de tenen
zich, precies als bij een ouder kind. Zulke bewegingen zijn, evenals
het lachen bij kietelen, zonder meer reflexmatig, en dit is ook op
het gekietelde huidoppervlak te zien aan de contractie van de kleine
gladde spiertjes, die dienen om de afzonderlijke haren op het lichaam
overeind te zetten. 6 Toch kan het lachen om een lachwekkend idee,
ook al gaat het onwillekeurig, in strikte zin geen reflexhandeling worden
genoemd. Het gemoed moet in dat geval, evenals bij lachen tijdens
het kietelen, in een genoeglijke toestand zijn. Een jong kind dat
5. The Physiology of Laughter, Essays, tweede reeks, 1863, p. 114.
6. J. Lister in Quarterly Journal of Microscopical Science, 1853, vol. i, p. 266.