het uitdrukken van emoties bij mens en dier - Darwin Downloads ...

hfst.iii werking van het zenuwstelsel
zenuwenergie gaat al dan niet vergezeld van een bewustheid. Waarom
de prikkeling van een zenuwcel zenuwenergie opwekt of vrijmaakt, is
niet bekend. Dat dit het geval is, wordt echter door alle grote fysiologen
geconcludeerd, bijvoorbeeld door Müller, Virchow, Bernard, enzovoort.
6 Zoals de heer Herbert Spencer opmerkt, mag als “onweerlegbare
waarheid [worden aangenomen] dat op een zeker moment de
aanwezige hoeveelheid vrijgekomen zenuwenergie, die bij ons op een
raadselachtige wijze een toestand teweegbrengt die wij gevoel noemen,
zich wel moet verspreiden in een of andere richting – om ergens
een gelijkwaardig krachtsvertoon op te wekken”. Dus wanneer het
hersen-ruggenmergsstelsel sterk wordt geprikkeld en er een overmaat
aan zenuwenergie vrijkomt, dan kan die energie besteed worden aan
hevige gewaarwordingen, levendige gedachten, heftige bewegingen
of aan een verhoogde activiteit van de klieren. 7 De heer Spencer stelt
verder dat “een overmaat aan ze nuw energie die niet wordt gestuurd
door enige beweegreden, duidelijk eerst de meest gebruikelijke wegen
zal nemen; en als daarmee niet kan worden volstaan, zal zij vervolgens
overvloeien naar minder gebruikelijke wegen”. Het gevolg is dat
de gelaats- en ademhalingsspieren, die het meest worden gebruikt, bijna
altijd het eerst in werking treden, gevolgd door de spieren van de
armen, dan die van de benen en ten slotte die van het hele lichaam. 8
Als een emotie zeer sterk is, zal zij toch weinig neiging vertonen
tot het opwekken van bepaalde bewegingen, als dit niet regelmatig
heeft geleid tot een spontane actie die verlichting of voldoening kan
brengen; en áls er bewegingen worden opgewekt, dan wordt de aard
daarvan in grote mate bepaald door de bewegingen die bij diezelfde
emotie vaak en opzettelijk zijn uitgevoerd met een duidelijke bedoeling.
Hevige pijn dwingt alle dieren en heeft hen gedurende talloze generaties
gedwongen tot het doen van de meest hevige en uiteenlopende
pogingen om aan de oorzaak van die pijn te ontsnappen. Als een
poot of een ander uitstekend lichaamsdeel verwond is, zien we vaak
6. Müller (Elements of Physiology, vol. ii, p. 932) zegt in zijn bespreking van de zenuwen,
dat “elke plotselinge verandering van een toestand, van welke aard
ook, het zenuwstelsel in werking brengt”. Zie Virchow en Bernard over hetzelfde
onderwerp in de twee werken waarnaar ik in noot 5 heb verwezen.
7. H. Spencer, Essays, Scientific, Political, enz., tweede reeks. 1863, pp. 109, 111.
8. Sir H. Holland (Medical Notes and Reflexions, 1839, p. 328) merkt op dat de
merkwaardige lichaamstoestand, die men de “kriebels” noemt, het gevolg is
van “een opeenhoping van bepaalde prikkelingen, waarvoor alleen spieractiviteit
verlichting kan brengen”.
[71]
[72]